12.013. Bầu cử Hà Lan: STOP dân túy cực đoan

Hiệu Minh

17-3-2017

Cối xay gió Hà Lan. Ảnh: HM

Cử tri Hà Lan xứ sở hoa tulip đã làm được một việc quan trọng, chặn đứng phe Geert Wilders trong cuộc đấu với đương kim thủ tướng, bước đầu STOP phong trào dân túy cực đoan đang thắng thế tại châu Âu.

Hồi tháng 6 năm ngoái đến Bỉ và tiện thể ngắm được một góc của Hà Lan, tôi thấy những chiếc cối xay gió nổi tiếng của xứ này vẫn quay đều từ thế kỷ nay.

Xứ Việt có phở, hang động, dấu tích cuộc chiến, thì Hà Lan có phố đèn đỏ, giầy gỗ, hoa tulip và cối xay gió. Tôi chưa đến phố đèn đỏ, còn tulip đã tàn, giầy dép gỗ thì bốn mùa, nên chỉ thấy mỗi cối xay gió là ấn tượng vì cánh quay làm mình chóng mặt.

11.993. Dân chủ thắng Dân túy trong cuộc bầu cử quốc hội Hòa Lan

Vũ Ngọc Yên

16-3-2017

Thủ tướng Hòa Lan Rutte trước phòng phiếu. Ảnh: internet

2016 là năm căng thẳng trong lịch sử dân chủ Tây phương. Đa số dân Vương quốc Anh đã quyết định rời liên minh Âu châu (EU). Tại Hoa Kỳ, nhà tỷ phú dân túy Donald Trump thắng cử Tổng thống. Hai biến cố trọng đại này đã cổ vũ cho các chính đảng hữu khuynh dân túy ở nhiều nước như Pháp, Hòa lan, Áo, Ba Lan, Hung Gia Lợi, Thổ Nhĩ Kỳ… phát triển mạnh. Người dân Âu châu lo ngại sự bành trướng phong trào dân túy sẽ dẫn đến nhiều nguy cơ cho hòa bình, thịnh vượng và dân chủ tại Âu châu.

2017 là năm siêu bầu cử ở Âu châu vì có ba cuộc bầu lãnh đạo mới ở Hòa Lan, Pháp và Đức.

Hòa Lan bầu cử – Liên Minh EU lo sợ

Cuộc bầu cử Quốc hội tại Hòa lan vào ngày 15.03.2017 đã mở màn cho năm đầy thử thách chính trị tại Âu châu. Gần 13 triệu cử tri được kêu gọi đi bầu quốc hội mới. 28 chính đảng tham gia tranh cử 150 ghế dân biểu.

11.887. Thế giới đang đi vào một giai đoạn bất định

FB Trương Nhân Tuấn

8-3-2017

Trump và Brexit. Bức tranh “Nụ Hôn Của Tử Thần” giữa Donald Trump và Boris Johnson trên đường phố châu Âu ngày 24/5/2016. Họa sĩ:  Ben Birchall.

Hiện tượng Trump ở Mỹ, Brexit ở Anh, hay phong trào “dân tộc chủ nghĩa” đang lên mạnh mẽ tại các nước Tây Âu… là đoạn đầu của “con đường bất định” phía trước.

“Toàn cầu hóa” đã không hoàn toàn đem lại “win – win”, hai bên cùng thắng, như mục tiêu ban đầu của nó. Một số quốc gia hoàn toàn bị loại ra khỏi “cuộc chơi”, thậm chí bị thua trắng tay (Châu Phi). Trong khi một số quốc gia thì “thắng lớn” (Châu Á).

Ngay cả trong các quốc gia “thắng lớn”, (như Mỹ, Châu Âu) “phúc lợi” cũng không chia đều cho các thành tố trong xã hội. Người giàu ngày càng giàu thêm. Trong khi thành phần trung lưu lần hồi bị mất vị trí trong xã hội. Còn lớp nghèo, ngày càng nghèo thêm.

Những quốc gia “bị loại khỏi cuộc chơi”, cả một lục địa Phi Châu. Những sự bất công, nghèo đói (và nhứt là văn hóa tối ám của Hồi giáo…) đã khiến người dân sử dụng “dân chủ” như là một loại “vũ khí” để “giết chết” cả tự do lẫn dân chủ. Một số quốc gia đã bị giải thể. Một số đang bên bờ vực thẳm. Một số quốc gia khác thì “hỗn loạn” đã ngự trị từ lâu.

11.873. Trump: một con người với ba thái độ

Project Sydicate

Tác giả: Jeffrey D. Sachs

Dịch giả: Đỗ Kim Thêm

1-3-2017

Trump trong Putin. Nguồn: Der Spiegel

Trong lịch sử gần đây chưa bao giờ có một sự thay đổi trong giới lãnh đạo mà thu hút được nhiều chú ý và suy đoán như việc trỗi dậy của Donald Trump trong nhiệm kỳ tổng thống Mỹ. Những thay đổi này có nghĩa gì và báo trước tín hiệu gì, nó đòi hỏi cần phải làm sáng tỏ ba chuyện bí ẩn, vì có ba phiên bản về con người của Trump.

Phiên bản đầu tiên vì Trump là bạn của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Nhiệt tình của Trump dành cho Putin là một phần không hề thay đổi trong các lời hùng biện của ông. Mặc dù có một thế giới quan xem Hoa Kỳ là nạn nhân của các cường quốc nước ngoài – Trung Quốc, Mexico, Iran, Liên Âu – nhiệt tình của Trump dành cho Putin toả sáng.

Tùy thuộc việc xem ai là người diễn đạt, hoặc xem Trump là một người hâm mộ ngây thơ về một con người bản lĩnh như Putin hoặc xem Trump là một công cụ lâu dài cho tình báo Nga. Chắc chắn là hầu như có một câu chuyện đằng sau ở đây, người ta có thể tiêu diệt chính quyền của Trump nếu một số tin đồn khủng khiếp này được xác nhận. Hiện nay, chúng ta biết rằng một số cuộc hẹn quan trọng và các chi tiết trong “hồ sơ” khét tiếng về mối quan hệ của Trump với Putin đã được xác minh, do một cựu viên chức tình báo của Anh tổng hợp.

11.804. Chủ nghĩa dân tuý có định hướng

Trung Bảo

28-2-2017

Chủ nghĩa dân túy đã giúp Trump trở thành tổng thống Mỹ thứ 45. Ảnh: Arcadio.

Đã qua rồi thời kỳ của các cuộc cách mạng “long trời lở đất” chà đạp lên mọi thứ để tiến lên phía trước. Không ai có thể tiến hành bất kỳ công vụ nào mà được phép bỏ qua các trình tự pháp luật, dù cho cái công vụ đó có thể “cứu nhân độ thế” như thế nào.

Đã xuất hiện những cảnh báo về việc làm của ông Hải – Phó chủ tịch Q1 trong những ngày qua nhưng hầu hết nhận lại sự dè bỉu của đám đông “không ai làm cũng chửi mà có người làm thì đâm chọt”. Hậu quả của việc không thèm tham khảo các văn bản, trình tự luật pháp đó là việc tháo ra rồi lại lắp vào những cái bốt gác trước Ngân hàng nhà nước. Tính chính danh của công vụ bị ảnh hưởng nghiêm trọng qua sự kiện này, ông Hải chắc chắn hiểu được.

Các nhà nghiên cứu khoa học chính trị sẽ phải lưu tâm trước thái độ của người dân đối với các nhân vật và việc làm của họ như Donald Trump, Duterte và quy mô bé hơn nhiều là Đoàn Ngọc Hải. Dường như luôn có một đám đông với tâm lý khát khao sự đổi thay đến mức ủng hộ mọi hành động thay đổi cho dù những hành động này đi ngược lại tinh thần pháp quyền. Chính quyền Q1 cũng đã hiểu ra không thể dùng một hành động sai luật để dọn dẹp trật tự cho xã hội nên hôm qua đã vội ra văn bản thông báo. Quá chậm trễ khi ông Hải đã dẫn quân đi càn quét cả tuần nay, nhưng ít ra cho thấy họ phải lưu tâm đến tiếng nói độc lập của người dân.

11.717. Định hướng trong một thế giới hỗn loạn

Project Syndicate

Trào lưu dân túy, hậu qủa của Brexit, phân hoá xã hội và khủng hoảng hệ thống đưa Liên Âu và nền dân chủ phương Tây tới chỗ suy tàn; số lượng người tỵ nạn chính trị, di dân kinh tế và bùng nổ dân số gây động loạn nhiều nước; thảm họa Syria và Urkraine đe dọa an ninh nhiều khu vực; Trump và khối NATO không có đối sách trước các hung đồ xâm lược của Nga-Hoa. Các tình trạng bất thường mới phát sinh này sẽ đưa thế giới đi về đâu?

Sławomir Sierakowski phỏng vấn Jeffrey D. Sachs

Dịch giả: Đỗ Kim Thêm

3-2-2017

***

Các lãnh tụ của chủ nghĩa dân túy: từ trái qua, Donald Trump, Marie Pe Pen và Viktor Orbán. Nguồn: David Parkins

Chính quyền Trump vừa thiếu một chiến lược toàn cầu và không có bất cứ một người nào có thể khởi thảo và thực hiện cho chiến lược này. Và ngoại trừ giới chống trào lưu dân túy, nói chung – và giới theo cánh tả, nói riêng – tất cả đương đầu với một số thực tế khó khăn, mối đe dọa của một nước Mỹ không còn nguyên tắc sẽ gia tăng.

Phản ứng tác hại của trào lưu dân túy

Sławomir Sierakowski: Ông viết rằng Brexit và Trump là những hiện tượng tương tự. Ông có nghĩ là làn sóng dân túy đã thay đổi cả hai, nó sẽ còn lan rộng hơn nữa không?

Jeffrey D. Sachs: Tôi nghĩ rằng các xã hội ở khắp nơi đang cực kỳ phân hoá. Cho dù đó là theo tỷ lệ là 51-49 hoặc 49-51, chúng ta không thấy có các phần thắng long trời lở đất cho trào lưu dân túy, mà đúng ra là một sự phản ánh của các phân hoá xã hội đến tận cùng. Và, vâng, tôi nghĩ là chúng ta sẽ chứng kiến nhiều hơn nữa về điều này, bởi vì có rất nhiều lo lắng đến độ mà dường như chúng ta không thể vượt qua.

11.149. Trật tự thế giới 2.0: Vấn đề về Nghĩa vụ Chủ quyền

Foreign Affairs

Tác giả: Richard N. Haass

Dịch giả: Song Phan

Số tháng 1/ 2 năm 2017

Gần bốn thế kỷ, tính từ Hòa ước Westphalia, kết thúc Cuộc chiến tranh Ba mươi năm, khái niệm về chủ quyền—quyền của các quốc gia đối với việc tồn tại độc lập và nền tự chủ—đã chiếm vị trí cốt lõi trong trật tự quốc tế đã có. Điều này có ý nghĩa, vì như mỗi thế kỷ, kể cả thế kỷ hiện tại đã chứng kiến, một thế giới trong đó các đường biên giới bị xâm phạm bằng vũ lực, là một thế giới của sự bất ổn và xung đột.

Tuy nhiên, một cách tiếp cận trật tự quốc tế chỉ dựa trên tiền đề về việc tôn trọng chủ quyền cùng với sự duy trì cân bằng quyền lực cần thiết để giữ nó an toàn không còn đủ nữa. Hệ điều hành truyền thống của thế giới—gọi nó là trật tự thế giới 1.0—đã được xây dựng xung quanh việc bảo vệ và đặc quyền của các quốc gia. Nó ngày càng không thích đáng trong thế giới toàn cầu hóa ngày nay. Bây giờ không còn bao nhiêu thứ vẫn còn giữ tính địa phương; dù là về con người hay bất cứ thứ gì, từ khách du lịch, kẻ khủng bố, và người tị nạn đến e-mail, bệnh tật, đô la, và khí nhà kính, đều có thể vươn tới gần như bất cứ nơi nào. Kết quả là những gì diễn ra bên trong một nước không còn có thể xem là mối quan tâm của chỉ một mình nước đó. Tình thế hiện nay đòi hỏi phải cập nhật hệ điều hành—gọi nó là trật tự thế giới 2.0—bao gồm không những các quyền của các quốc gia có chủ quyền mà còn các nghĩa vụ của các quốc gia đối với quốc gia khác nữa.

10.994. Một thời kì đen tối cho nền Dân chủ châu Âu?

Foreign Affairs

Tác giả: R. Daniel Kelemen

Dịch giả: Song Phan

7-12-2016

Trung tâm Chính trị này sẽ hành xử ra sao vào năm 2017

Ngày 17 tháng 11, Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Mỹ Barack Obama công bố một bài báo trong tạp chí WirtschaftsWoche (Tuần Kinh tế) Đức, phác thảo những cam kết chung của hai nước với các giá trị về tự do cá nhân, dân chủ, và nền pháp trị (rules of law); phòng vệ tập thể thông qua liên minh NATO; và hợp tác quốc tế về các vấn đề từ chính sách tị nạn đến giảm thiểu biến đổi khí hậu. Luận đề này của họ đóng vai trò như là một nhắc nhở về các giá trị vốn là trung tâm của liên minh dân chủ tự do xuyên Đại Tây Dương trong nhiều thập niên.

Trong những tháng gần đây, phe dân tộc và dân tuý đã thách thức những giá trị đó ở cả hai bờ Đại Tây Dương. Hồi tháng 6, việc Vương quốc Anh bỏ phiếu rời khỏi Liên minh châu Âu đã cho phe dân tuý thắng lợi lớn đầu tiên trong năm. Sau đó, vào tháng rồi, việc Donald J. Trump được bầu làm  tổng thống Mỹ đã đặt một ứng cử viên thể hiện thái độ khinh thị các giá trị dân chủ như là tự do báo chí, độc lập về tư pháp, và nền pháp trị vào chức vụ quyền lực nhất thế giới. Tại châu Âu, các chính trị gia cực hữu và độc đoán từ Budapest đến Moscow tung hô chiến thắng của Trump; lãnh đạo đang cầm quyền các nước phản ứng với sự sửng sốt. Nền dân chủ tự do phương Tây, có vẻ thăng cao vào cuối thời Chiến tranh Lạnh, bây giờ dường như bị đe dọa từ mọi phía. Thời gian này là những ngày đặc biệt tối tăm cho nền dân chủ châu Âu.

10.964. Chủ nghĩa dân túy: Một bóng ma mới đang đe dọa châu Âu

Vũ Ngọc Yên

7-12-2016

Ảnh minh họa. Nguồn: internet

Vào ngày 24 tháng 2 năm 1848, Các Mác (Karl Marx) và Ph. Ăngghen (F. Engels) công bố bản Tuyên Ngôn Cộng Sản với lời mở đầu “Một bóng ma đang ám ảnh Châu Âu: Bóng ma chủ nghĩa cộng sản”. Hơn một thế kỷ bóng ma này nhờ chiến tranh, bạo lực và tuyên truyền đã trở thành lực thống trị ở nhiều nước và gây bao tác hại cho nhân loại. Nhưng rồi tại châu Âu vào cuối thế kỷ 20, bóng ma cộng sản đã bị cơn bão dân chủ-tự do trừ khử hoàn toàn. Bây giờ bóng ma đó chỉ còn sống thoi thóp vất vưởng ở vài quốc gia như Việt Nam, Bắc hàn, Lào, Trung cộng và Cu Ba…

Con ma cộng sản ra đi, một bóng ma mới xuất hiện. Bóng ma chủ nghĩa dân túy (populism). Bóng ma mới này đang phát triển mạnh ở toàn châu Âu và là một hiện tượng chính trị có tiềm năng đe dọa hệ thống chính trị dân chủ trong thập niên tới.

Chủ nghĩa dân túy – một khẩu hiệu, một ý hệ, một chiến lược chính trị?