12.010. HỎI VÀ ĐÁP VỀ KẾT QUẢ PHÂN TÍCH DẢI NƯỚC ĐỎ Ở HÀ TĨNH

FB Green Trees

17-3-2017

Dải nước đỏ xuất hiện tại cảng Vũng Áng và cảng Sơn Dương mà Bộ TNMT nói là do “tảo nở hoa”. Ảnh: báo TN

Sau khi Green Trees công bố kết quả phân tích độc lập dải nước đỏ ở Hà Tĩnh (ngày 11/3), chúng tôi đã nhận được phản hồi và thắc mắc của nhiều bạn đọc. Green Trees cảm ơn tất cả và xin có lời giải đáp cho một số câu hỏi, như dưới đây.

1. “DẢI NƯỚC ĐỎ Ở HÀ TĨNH” LÀ HIỆN TƯỢNG GÌ?

Trong hai ngày 19/1 và 18/2/2017, tại khu vực cảng Vũng Áng và đê chắn sóng cảng Sơn Dương (tỉnh Hà Tĩnh), xuất hiện nhiều dải nước màu đỏ hồng.

Sáng 23/2, một dải nước màu đỏ hồng cũng đã xuất hiện tại vùng biển xã Kỳ Hà, thuộc Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.

Ngày 24/2, xuất hiện dải nước đỏ tại khu vực bán đảo Sơn Trà (quận Sơn Trà, Đà Nẵng).

10.021. OAN CHO PHENOL

TS Nguyễn Đức Thắng

15-9-2016

Thảm họa môi trường biển lịch sử đã xẩy ra từ ngày 6/4/2016 tại 4 tỉnh duyên hải miền Trung do sự cố nước thải của công ty Formosa Hà Tĩnh gây ra. Trong khi thế giới coi các hợp chất phenol là dược liệu, dưỡng chất (nutrients) thì chúng ta lại coi là nguyên nhân làm cá chết, tạo bầu không khí căng thẳng cả đất nước, gây nhiều thiệt hại không đáng có cho ngư dân.

Thực sự cá đã chết một cách an lành, nhân đạo không phải vì phenol. Do sự cố, Formosa Hà Tĩnh đã xả nước thải có chứa 5 tấn kation sắt hai (Fe(II) hay Fe²⁺), của khâu tẩy rửa cặn bẩn, gỉ trong lòng các hệ thống đường ống kim loại chằng chịt sau thời gian lắp ráp, thi công, trước khi đi vào vận hành. Các kation sắt hai “tham ăn” oxy làm cạn kiệt oxy vốn đã rất khan hiếm ở tầng đáy, tạo thành vùng chết (dead zone), suốt một dải nước dài gần 200km, diễn ra trong khoảng 2 ngày, từ Vũng Áng, Hà Tĩnh đến Thừa Thiên – Huế (chi tiết mời xem bài viết “Cần trả lại chân lý khoa học cho kết luận về nguyên nhân cá chết”).

9439. Cần trả lại chân lý khoa học cho Kết luận về nguyên nhân cá chết (phần 2)

TS Nguyễn Đức Thắng, Hà Nội

4-8-2016

Người dân Quảng Bình xuống đường biểu tình hồi tháng 4, phản đối Formosa, đòi quyền sống. Ảnh: internet

Tiếp theo phần 1: Cần trả lại chân lý khoa học cho Kết luận về nguyên nhân cá chết

Kết luận về nguyên nhân cá chết trong thảm hỏa môi trường lịch sử tại 4 tỉnh duyên hải miền Trung xẩy ra ngảy 6/4/2016, do nước thải của công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (Formosa Hà Tĩnh) gây ra, đã được công bố chính thức vào ngày 30/6/2016, gồm những ý sau:

1. Do phenol (C₆H₅-OH), xianua (CN^–) là những độc tố mạnh làm chết cá.

2. Do phenol, xianua được kết dính vào hydroxit sắt (Fe(OH)₃) lắng đọng xuống đáy như một tấm chăn trôi đi xa, các “ổ độc” di động này hút nhả độc tố làm chết cá; phần lớn cá chết là cá sống ở tầng đáy.

3. Do một số mẫu cá chết có hàm lượng xianua từ 0,39 – 40mg/kg và phenol từ 5 – 340mg/kg.

Thủ phạm là Formosa Hà Tĩnh đã rõ và chính xác. Nhưng kết luận về nguyên nhân cá chết thì sai.

9365. Các cháu học sinh lớp 1 sẽ trả lời đúng hai câu hỏi: Vì sao cá chết?

TS Nguyễn Đức Thắng

30-7-2016

Tất cả những phân tích khoa học về nguyên nhân cá chết sẽ là thừa và xa xỉ; vận dụng thông lệ của thế giới giải thích về nguyên nhân cá chết cũng có thể tạm thời gác bỏ sang bên; khoa học, hiểu biết, trí tuệ cũng có thể tạm chôn vùi ở đất Thủ đô ngàn năm văn hiến.  Do vậy, không cần mổ xẻ tranh luận với nhau nữa về khoa học với những tiểu tiết gây nhiễu.

Chỉ với 2 thực tế sau đây, các cháu học sinh lớp 1 có thể trả lời được câu hỏi cá chết vì đâu?

Thực tế 1: Từ tháng 12/2015 đến ngày 6/4/2016 Formosa Hà Tĩnh ĐÃ ĐỔ hàng ngày khoảng 1000m3 nước thải có chứa gần tấn phenol, xianua và những độc tố khác nữa vào biển, liên tục 4 tháng liền mà cá vẫn tung tăng nhảy múa, hát ca, vậy có phải phenol, xianua là những chất độc làm chết cá không??   

9364. PHIẾM VÀ BIẾM: NƯỚC HOA PHENOL VÀ XIANUA

TS Nguyễn Đức Thắng

30-7-2016

Bộ trưởng TN-MT Trần Hồng Hà (giữ, áo trắng). Nguồn: vtin.us

Chuyện kể rằng, Đoàn điều tra rởi tháp ngà trên núi cao để ra biển Hà Tĩnh làm nhiệm vụ Thiên triều giao phó, trong trạng thái say bí tỉ, chuyện trò rôm rả. Mới ra khỏi cửa tháp ngà đã gặp một đoàn nữ yêu quái sứ sở Formosa chặn trước, tươi cười đon đả “Em chào các anh, em chào các anh, mời các anh đi đường này”.  

Mỗi em ôm dắt một anh và xức một loại nước hoa hương thơm ngào ngạt. Đúng là mùi nước hoa đặc biệt của các nữ yêu quái Formosa làm các anh ngây ngất đồng thanh: “Sao mà thơm thế! Sao mà thơm thế!”.

– Các em bảo “Phenol và Xianua đấy! Phenol và Xianua đấy!”.

– Dọc đường đi các anh đều đồng thanh hô vang: “Phenol và Xianua!  Phenol và Xianua!  Phenol và Xianua!” lan rộng khắp non sông đất nước.

8801. ‘Sạch’ thì khác gì với ‘an toàn’ thưa ông giám đốc?

Blog VOA

Cao Huy Huân

18-6-2016

Ảnh: Reuters.

Có lẽ chưa bao giờ câu chuyện hải sản nhiễm độc lại nóng như năm 2016. Trước đây, khi xảy ra những vụ bê bối có liên quan đến thịt heo, thịt bò hay thịt gà như thịt lượng kháng sinh, thuốc tăng trọng ở quá mức cho phép,… thì người dân thường chuyển sang ăn cá. Nhưng mới đây, sau vụ cá miền Trung chết hàng loạt chưa rõ nguyên do, thì phát hiện ra thêm hàng chục tấn cá nục nhiễm độc nặng, và nhà chức trách đã đưa ra những lời tuyên bố gây hoang mang.

Theo tin tức báo chí thì trong quá trình kiểm tra, lực lượng chức năng Quảng Trị phát hiện 25 tấn cá nục đông lạnh tại một kho đông lạnh của một hộ kinh doanh ở thị trấn Cửa Tùng và đã tiến hành niêm phong. Lực lượng liên ngành tỉnh Quảng Trị tiến hành lập biên bản niêm phong 25 tấn cá nục bị nhiễm chất Phenol cực độc. Số cá nục thuộc lô hàng thu mua ngay sau thời điểm cá chết đã phát hiện có hàm lượng Phenol 0,037mg/kg. Một lãnh đạo của Chi cục An toàn Vệ sinh thực phẩm cho biết Phenol là một chất cực độc và tuyệt đối không được có trong thực phẩm. Chính ông Hồ Sỹ Biên, Chi cục trưởng chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Quảng Trị cho biết trên báo VTC News của Việt Nam, rằng chất phenol là loại chất cực độc, có thể gây chết người trong khoảng thời gian sau 10 ngày sử dụng. Đây là loại chất cấm khi đóng gói bao bì thực phẩm và tuyệt đối không được có trong thực phẩm.

8783. Cá nhiễm phenol dưới góc độ khoa học và luật pháp

TS Nguyễn Sỹ Phương, CHLB Đức

17-6-2016

Sự kiện 30 tấn cá nục đông lạnh ở Quảng Trị nhiễm phenol 0,037mg/kg, dù đã được cơ quan chức năng quyết định tiêu hủy, vẫn sôi sục truyền thông, lo ngại cho sức khoẻ người tiêu dùng nguồn thực phẩm cá hải sản từ Biển Đông khi chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh bảo đảm an toàn. Trong khi đó, truyền thông xuất hiện quan điểm cho rằng (1) “cá nục nhiễm phenol không đáng ngại” sai cả về cách giải quyết lẫn căn cứ khoa học và luật pháp, khiến người tiêu dùng không biết đâu mà lần.

*Mâu thuẫn về khoa học và luật pháp

Về mặt khoa học không còn phải bàn cãi, phenol là hoá chất thuộc lĩnh vực công nghiệp. Về mặt luật pháp, cũng chính vì lý do khoa học trên, nên phenol thuộc danh mục chất cấm trong lĩnh vực thực phẩm (còn độc như thế nào cơ chế tác động ra sao không phải nội dung bàn cãi của người mua, bán, sử dụng, mà là công việc của giới nghiên cứu khoa học).

8774. Tiến sĩ đây chứ đâu!

Phạm Thanh Nghiên

16-6-2016

Ngay khi xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt và thảm họa môi trường, nhiều người dân đã đặt câu hỏi: Cá chết, hơn 24 ngàn tiến sĩ ở đâu? Câu hỏi (rất chính đáng) này còn xuất hiện trên những băng rôn, khẩu hiệu của những người biểu tình hiền lành. Song, dù hiền lành (và chính đáng) như thế nhưng chuyện bị ăn đòn hoặc ngay tại “hiện trường” biểu tình, hoặc sau khi bị bắt về đồn công an hay nhà tù trá hình mang tên “Trung tâm bảo trợ xã hội”, vẫn là chuyện đương nhiên.

Thôi, chuyện biểu tình tạm thời không nhắc ở đây nữa.

Trở lại với câu chuyện “lùm xùm” của các quan to và những ông/ bà mang hàm tiến sĩ quanh vụ hơn 30 tấn cá nhiễm độc. Đến hôm nay, cuộc tranh cãi giữa các “cơ quan chức năng” về “chuẩn Phenol” vẫn  chưa ngã ngũ. Giữa cơn giằng co “độc- không độc; được phép-không được phép sử dụng” thì người dân chỉ còn biết thở dài tiếc đồng tiền đóng thuế, và suy tính làm sao để mình và gia đình mình không trở thành những người gặp phải “tai nạn ăn uống”.

8751. Thưa ông Phó Giáo sư, dân không phải là lũ nộm

Blog RFA

CanhCo

15-6-2016

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh khuyên người dân không nên quá lo lắng trước thông tin cá nục nhiễm phenol. Ảnh: L.Phương/ VNN

Trong vụ cá chết tại miền Trung người dân được chính quyền tận tình dẫn giải rằng ăn cá lúc này vẫn an toàn và cứ bình tâm mà ăn. Một cách nào đó, ăn cá trong lúc dầu sôi lửa bỏng là yêu nước, mà yêu nước là “yêu chủ nghĩa xã hội”.

Chính quyền Đà Nẵng phải nói là rất anh hùng trong việc hy sinh bản thân để lấy lại sự bình tĩnh cho người dân. Cán bộ cởi trần xuống biển tắm và ăn bữa tiệc cá hoành tráng trên bờ để người dân thấy rằng ăn cá sẽ không có vấn đề gì.

Vấn đề ở chỗ người dân không chịu tin vì họ đòi phải biết đích thị những con cá nằm trên bàn kia được bắt từ đâu? Nó thuộc quốc tịch nào và ai là người đủ uy tín để nói rằng bọn cá này bị bắt tại khu vực Đà Nẵng hay lân cận?