11.945. ĐỀ NGHỊ SỰ VÀO CUỘC CỦA NHỮNG NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU CƠ QUAN CHỨC NĂNG

FB Luân Lê

13-3-2017

Một vụ án xâm hại tình dục trẻ em nghiêm trọng xảy ra giữa lòng Hà Nội, thủ đô của một quốc gia, nếu ông Chủ tịch Nguyễn Đức Chung không lên tiếng và chỉ đạo giải quyết, cơ quan công an Hà Nội không vào cuộc trực tiếp lấy hồ sơ lên giải quyết vì hiện Công an quận Hoàng Mai đang thực thi chưa đúng pháp luật tố tụng hình sự – ra thông báo gia hạn xác minh, kiểm tra tin báo tố giác tội phạm thêm 02 tháng mà không ra quyết định khởi tố vụ án hình sự và trong sự im lặng của Viện kiểm sát nhân dân quận Hoàng Mai – thì pháp luật và niềm tin của nhân dân vào cơ quan chức trách sẽ bị đổ vỡ hoàn toàn.

Hệ thống báo chí, truyền hình, đài phát thanh và cả luật sư, các cơ quan tư pháp lẫn cơ quan như Cục bảo vệ quyền lợi trẻ em, Hội liên hiệp phụ nữ hay Uỷ ban các vấn đề xã hội, Uỷ ban thanh thiếu niên nhi đồng của Quốc hội sẽ trở nên vô hiệu trước thực trạng xâm hại pháp luật và sự an toàn của thế hệ trẻ em.

Tôi kính đề nghị ô g Nguyễn Đức Chung, ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, ông Chủ tịch nước Trần Đại Quang hãy lên tiếng và chỉ đạo vụ việc này để đem lại công bằng và cũng là bảo vệ cho cháu bé, bảo vệ tương lai an toàn những đứa trẻ lớn lên trên đất nước chúng ta.

____

FB Khuất Thu Hồng

HÃY LÊN TIẾNG ĐỂ BẢO VỆ CON EM CỦA CHÚNG TA!

12-3-2017

“Cây muốn lặng mà gió chẳng đừng.” Tôi bị coi là loại người hay “vận vào mình” những chuyện của “thiên hạ” để rồi đau khổ, bức xúc, uất ức. Gần đây tôi đã tự nhủ mình phải biết kiên nhẫn và biết “buông bỏ” những việc mà mình không thể làm được. Nhưng riêng chuyện con trẻ bị làm hại thì tôi không thể chịu nổi.

Ngay sau tết, ngồi viết bài cho Tạp chí Phụ nữ mới tôi vừa viết vừa khóc cay đắng. Thông thường khi viết xong một cái gì đó, tôi cảm thấy nhẹ lòng. Nhưng viết xong bài này lòng tôi càng trĩu nặng. Tôi thấy mình vô tích sự, tôi thấy những cố gắng của tôi và các bạn bè và bao nhiêu người khác nữa như ném đá ao bèo. Nhưng tôi không cam chịu. Tôi tin là các bạn bè của tôi cũng không cam chịu.

Tôi muốn kêu gọi tất cả mọi người hãy chia sẻ những chuyện mà mình biết rõ hoặc chứng kiến về các vụ xâm hại tình dục trẻ em để chúng tôi tập hợp thành bằng chứng. Chúng tôi sẽ dùng những con số, những câu chuyện đó để hành động, cứu lấy con cháu chúng ta. Hãy chia sẻ lên Facebook nếu bạn không ngại, hoặc hãy Inbox cho chúng tôi. Các bạn thân yêu của tôi Nguyen Van Anh, Nguyen Hoang Anh, Thúy Nguyễn, Vân Anh Nguyễn, Anh Hoang Tu, Trang Quach, Trang Thu Do, Van Nguyen, Phuong Le, Kixu Tran, Nguyen Phuong Chi, Phan Thu Hien, Nguyen Thu Quynh, Phi Maichi, Phạm Thị Tâm, và những người khác nữa, chúng mình đồng hành nhé.

Dưới đây là bài báo của tôi trên Tạp chí Phụ nữ mới số 3.

ĐỪNG ĐỔ LỖI VÀ ĐỪNG IM LẶNG

Khuất Thu Hồng

Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội

Dư âm Tết chưa kịp phai trên những cánh hoa đào, hoa mai cuối cùng và trong không khí lễ hội tưng bừng ở những miền quê thì một cô bé 13 tuổi ở Cà Mau đã phải tìm đến cái chết vì bị xâm hại tình dục nhiều lần. Đọc tin này phản xạ đầu tiên của tôi là chối bỏ, vì không chịu nổi. Tôi lướt sang một tin khác, nhưng chỉ vài giây sau tôi lẩy bẩy lướt chuột để quay lại. Tôi gần như nghẹt thở, trái tim đau thắt khi đọc câu trăng trối của con bé “cũng vì con mà gia đình phải nhục nhã với hàng xóm…”. Một tiếng thét không thành tiếng, không biết từ trí óc tôi hay từ tim tôi: “Tại sao?” Tiếng thét đó đã trở thành câu hỏi nhức nhối trong tôi suốt mấy hôm nay. Tại sao lại tồn tại một nền văn hoá mà khiến một đứa trẻ phải chết để bảo vệ danh dự của mình và gia đình sau khi bị xâm hại? Tại sao những người có trách nhiệm đã không làm gì dù gia đình cháu bé đã yêu cầu được giúp đỡ? Vậy ai mới thực sự là người phải thấy nhục nhã? Ai và Những ai?

Đây không phải là lần đầu tiên tôi cảm thấy đau đớn và bức xúc như vậy. Cũng không phải mình tôi phải trải qua những cảm xúc đó. Tôi tin chắc rằng có vô số người đọc tin này cũng đau xót cũng uất hận như tôi. Nhưng điều làm tôi cay đắng là ý thức rất rõ ràng của tôi rằng đây hẳn sẽ không phải là lần cuối cùng tôi và những người đó bị giày vò bởi những tin tức như vậy.

Trong vài năm gần đây, cứ vài tuần, thậm chí vài ngày cả nước lại rúng động vì một vụ bạo lực tình dục với trẻ em gái xảy ra ở một địa phương nào đó. Các cơ quan chức năng đã chính thức thừa nhận rằng tình trạng tội phạm xâm hại tình dục trẻ em có xu hướng gia tăng về số lượng, bình quân mỗi năm gần 1.000 em bị xâm hại tình dục. Theo báo cáo của Cục Cảnh sát hình sự – Bộ Công an, từ năm 2010 đến năm 2013, số vụ xâm hại tình dục trẻ em bị phát hiện đã tăng gần gấp đôi từ 867 vụ lên đến 1544 vụ vào năm 2014. Như vậy, theo những con số chính thức đó thì chí ít mỗi ngày có 3 đứa trẻ bị xâm hại. Hay một cách tính chi tiết hơn, cứ 8 giờ trôi qua thì lại có ít nhất một đứa trẻ trở thành nạn nhân của yêu râu xanh. Đứa bé đó thậm chí có thể đã mất mạng, hoặc sống sót thì sẽ bị nỗi sợ hãi và nhục nhã ám ảnh trong suốt cuộc đời còn lại. Tôi và các đồng nghiệp của tôi cũng như những người quan tâm đến vấn đề này cho rằng con số 1000 đứa trẻ bị xâm hại tình dục ở Việt Nam chưa phản ánh đúng sự thật. Không hẳn là do thống kê không chính xác hoặc chưa đầy đủ. Lý do chủ yếu có lẽ nằm trong nền văn hoá của chúng ta và nhận thức của chúng ta về trách nhiệm đối với con trẻ.

Mới gần đây, tôi thực hiện một nghiên cứu để tìm hiểu rõ hơn về vấn nạn này. Vì không thể tiếp cận được các số liệu của các cơ quan chức năng và cũng vì nguồn số liệu đó khá sơ sài nên tôi đã tổng hợp các vụ xâm hại tình dục phụ nữ và trẻ em được đưa tin trên báo điện tử trong vòng năm năm từ 2011-2016. Phân tích sơ bộ ban đầu cho thấy trong số 322 trường hợp bạo lực tình dục được đưa tin, có tới 21.2% nạn nhân dưới 10 tuổi, thậm chí có những bé chỉ mới 2 tuổi và 60% nạn nhân ở độ tuổi 11-25; Số trường hợp bị bạo lực kép: nạn nhân bị cưỡng hiếp, cướp tài sản, hành hung và thậm chí bị giết chết, chiếm 32%. Số vụ hãm hiếp tập thể với phần lớn là do 3 đến 5 thủ phạm chiếm 13.5%.

Trái với quan điểm cho rằng phụ nữ và trẻ em gái có thể tự bảo vệ mình bằng cách hạn chế giao du với người lạ hay không đi ra khỏi nhà vào đêm tối, phân tích của chúng tôi cho thấy 73% thủ phạm là người quen, trong đó 10% là cha đẻ hoặc cha dượng. Thủ phạm gồm cả những người được cho là đáng tin cậy như người cao niên, người có uy tín, giáo viên, những người nổi tiếng hay cả những người trong hệ thống thực thi pháp luật. Ngoài ra, phần lớn các vụ bạo lực tình dục cũng xảy ra ở những địa điểm thường được coi là an toàn như trường học, công sở hay chính trong nhà của nạn nhân.

Bạo lực tình dục dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về sức khoẻ thể chất, tinh thần và cả tài chính cho nạn nhân. Nhiều nạn nhân và gia đình đã phải vật lộn với việc thay đổi sinh kế do phải chuyển nơi sinh sống để tránh bị kỳ thị. Thậm chí, không ít người đã phải tìm đến cái chết để thoát khỏi ám ảnh và bế tắc sau khi bị bạo hành tình dục.
Điều làm tôi bức xúc nhất là những lý do hiếp dâm hoặc xâm hại tình dục được nêu trên các, báo. Lý do thường được nêu nhất là thủ phạm “không kiềm chế được dục vọng”, nạn nhân “dễ dãi”, hoặc “ăn mặc gợi cảm”. Những lý do khác làm tôi cũng bức xúc không kém, nào là nạn nhân “không đề phòng”, “ở nhà một mình”, “đi ngủ không mặc quần áo”, “đi tắm không cài cửa” … Cho dù đó là cách lý giải của các nhà báo nhưng nó phản ánh nhận thức của cả xã hội về vấn đề này. Theo cách nhận thức đó, nạn nhân dường như phải chịu trách nhiệm về vụ xâm hại xảy ra với mình. Theo cách nhận thức đó, xâm hại tình dục là không tránh khỏi và như vậy là không thể đề phòng.

Ai đó sẽ nói, là vì báo chí đưa lên nên xâm hại tình dục mới thành vấn đề. Tiếc rằng, trong thực tế, bạo lực tình dục dưới nhiều hình thức khác nhau đang xẩy ra hàng ngày hàng giờ ở mọi nơi mọi chỗ. Theo một nghiên cứu tại 3 trường phổ thông trung học ở Hà Giang, Quảng Ninh và thành phố Hồ Chí Minh do Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội (ISDS) và Trung tâm Nghiên cứu về và Ứng dụng Khoa học về Phụ nữ, Giới và Vị Thành niên (CSAGA) hợp tác với Actionaid thực hiện vào năm 2009 thì có tới 20% các em được hỏi đã bị quấy rối, lạm dụng tình dục theo các hình thức khác nhau, trong đó 4,8% các em bị 1-2 lần trong năm, cá biệt có những em bị tới hơn 10 lần trong một năm. Nạn nhân thường tập trung nhiều ở độ tuổi từ 14 đến 16, tuy nhiên cũng có những em bị những hành vi sàm sỡ từ rất sớm, từ khi mới 7 đến 9 tuổi. Số em trai bị quấy rối, lạm dụng tình dục cũng không phải là nhỏ (20.8%). Điều đáng lo ngại là nhiều em không ý thức được mình bị bạo hành tình dục khi người khác dùng lời nói, cử chỉ và các phương tiện gợi dục khác với các em. Trong số 15.6% các em trả lời từ nhỏ tới nay em đã từng bị quấy rối, lạm dụng tình dục, có 26.8% số em đã từng bị ép buộc hôn vào môi, 19.5% bị đụng chạm ở ngực và 7.3% ở bộ phận sinh dục. Ngoài ra, có tới 10% số em học sinh được hỏi trả lời là đã từng bị người khác bắt ép nhìn, sờ mó/đụng chạm vào những bộ phận nhạy cảm trên cơ thể của họ. Trong khi đó các thầy cô giáo được hỏi thì lại cho rằng chuyện này ít khi xẩy ra trong trường.

Theo nghiên cứu của Tổ chức Action Aid tại Việt Nam năm 2015, có tới 87% phụ nữ từ 2 thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội từng bị quấy rối tình dục nơi công cộng; 67% người chứng kiến đã không có hành động gì. Theo nghiên cứu của Tổ chức Plan Quốc tế tại Việt Nam cũng trong năm đó, 31% em gái vị thành niên và thanh niên đã từng bị quấy rối tình dục ở nơi công cộng và trên các phương tiện giao thông công cộng, 11% học sinh tại 30 trường phổ thông của Hà Nội từng bị xâm hại, quấy rối tình dục.

Trong nền văn hoá Việt Nam, bản thân tình dục vốn bị coi là bản năng thấp kém của con người, nói về tình dục là việc đáng xấu hổ, nhất là chuyện xâm hại tình dục. Rất nhiều người trong khi thương hại hoặc thông cảm với nạn nhân nhưng đồng thời lại cũng nghi ngờ hoặc chê trách họ vì đã gây sự chú ý hoặc dễ dãi hay dại dột. Trong nhận thức của xã hội nói chung bạo lực và lạm dụng tình dục là vấn đề của cá nhân và chủ yếu là của những cá nhân không tuân thủ các chuẩn mực giới truyền thống hoặc không được dạy dỗ để tuân thủ các chuẩn mực đó. Cộng đồng, gia đình và bản thân các nạn nhân đôi khi cũng chấp nhận cam chịu và tự tìm cách đương đầu với hậu quả bạo lực, lạm dụng và quấy rối tình dục hơn là lên tiếng đòi lại công bằng và kết nối với nhau để đấu tranh chống lại những vấn nạn đó. Những giá trị cổ hủ, những quan niệm sai lầm về nam tính/nữ tính cùng với những định kiến và khuôn mẫu giới bất bình đẳng chính là nguyên nhân sâu xa của tình trạng này và là những rào cản văn hoá khiến cho bạo lực tình dục với phụ nữ và trẻ em gia tăng trong thời gian qua.

Tôi đã phẫn nộ khi đọc tin về những bà mẹ biết con gái mình bị chính cha đẻ của chúng xâm hại tình dục trong nhiều năm nhưng vẫn câm nín. Nhưng sau khi bình tĩnh để suy ngẫm tại sao họ lại hành xử như vậy tôi lại thấy thương xót họ bội phần. Đưa vụ việc ra ánh sang họ sẽ có nguy cơ bị bạo lực nhiều hơn từ chồng, họ sẽ bị cả gia đình và cộng đồng chê trách, khinh khi.

Là người vận động xoá bỏ án tử hình nhưng khi đọc về những vụ xâm hại tình dục trẻ em nghiêm trọng tôi không khỏi sục sôi muốn kẻ thủ ác phải đền mạng. Nhưng khi bình tĩnh lại tôi hiểu, án tử hình không phải là giải pháp. Điều mấu chốt là thay đổi văn hoá đổ lỗi và im lặng.

Việt Nam ký Công ước về Quyền Trẻ em năm 1990, chưa đầy một năm sau khi Công ước này được thông qua bởi Đại Hội đồng Liên hiệp quốc. Việt Nam cũng là một nước có riêng một bộ luật về trẻ em và nhiều quy định luật pháp chính sách tiến bộ về bảo vệ trẻ em. Việt Nam còn có một bộ máy khá toàn diện về chăm sóc và bảo vệ trẻ em từ trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, sự chậm trễ của cơ quan thực thi pháp luật, thái độ bàng quan, dung túng của cán bộ công quyền đã khiến bạo lực và lạm dụng bị xem nhẹ hoặc rơi vào im lặng. Nhiều trường hợp bạo lực và lạm dụng được xử lý theo cách ‘hòa giải’ truyền thống ngay cả khi các vụ việc đã có dấu hiệu hình sự. Qui trình tố tụng thiếu chặt chẽ và thiếu nhạy cảm thậm chí còn khiến nhiều nạn nhân dường như bị bạo lực và lạm dụng thêm nhiều lần nữa. Nhiều cán bộ trong các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm giải quyết bạo lực tình dục đối với phụ nữ và trẻ em, thay vì nhận ra những lỗ hổng trong hệ thống phòng ngừa và thực thi luật pháp lại đổ lỗi cho phụ nữ và trẻ em là thiếu hiểu biết hoặc không hành xử đúng mực. Thay vì nghiêm khắc nhận trách nhiệm và củng cố, tăng cường các giải pháp bảo vệ và xử lý bạo lực và lạm dụng tình dục lại quy trách nhiệm cho phụ nữ và trẻ em phải tự bảo vệ mình. Đó là những rào cản về thể chế khiến cho bạo lực tình dục không những không giảm mà còn gia tăng với diễn biến ngày càng phức tạp trong thời gian qua.

Thật vậy, tôi cũng đã đọc tin về việc có địa phương “ém” các vụ xâm hại tình dục phụ nữ và trẻ em để lấy thành tích. Tôi cũng đã được một số nạn nhân và gia đình của họ cho biết về những nỗ lực của địa phương tìm cách “hoà giải” để vụ việc của họ không bị đưa lên cấp trên, làm “mang tiếng” xóm làng.

Ngay cả một số vụ việc được coi là nổi cộm như vụ cháu bé 7 tuổi ở Vũng Tàu bị xâm hại bởi một ông lão 76 tuổi hay vụ cháu bé 3 tuổi ở Ba Vì (Hà Nội) bị người láng giềng gần 80 tuổi xâm hại khiến dư luận cả nước bức xúc, nhưng đang có nguy cơ “chìm xuồng” vì những lý do không đủ bằng chứng.

Và ngay trong vụ việc em bé 13 tuổi ở Cà Mau mới đây, gia đình em đã tố cáo đến cơ quan chức năng nhưng lại được trả lời là không đủ chứng cớ để khởi tố vụ việc. Kết cục là cái chết tức tưởi của em ngay sau mấy ngày tết. Hãy tưởng tượng tâm trạng của một đứa trẻ 13 tuổi khi phải lựa chọn sự phản kháng bi thương như vậy!

Các nghiên cứu cho biết trẻ bị xâm hại tình dục có thể tiếp tục bị người khác xâm hại trong suốt quãng đời còn lại. Nếu không thoát ra khỏi tình trạng đó và được hỗ trợ tích cực, những trải nghiệm bị xâm hại khi còn là một đứa trẻ sẽ khiến chúng tin rằng đó là lỗi của chúng và đó là điều chúng phải chấp nhận. Khi chứng kiến ai đó bị xâm hại tình dục chúng cũng sẽ tim lặng vì tin rằng đó là văn hoá.

Xin hãy đừng đổ lỗi và đừng im lặng để không có thêm những em bé Vũng Tàu hay Ba Vì. Xin đừng im lặng để không có thêm những đứa trẻ phải quyên sinh như em bé ở Cà Mau. Tôi mong rằng cái chết của em sẽ thức tỉnh toàn xã hội để chúng ta chấm dứt sự im lặng trước tội ác.