9197. Kiện hay đàm phán ở Biển Đông?

FB Trương Nhân Tuấn

17-7-2016

Câu hỏi đã được các học giả tham gia “bàn tròn BBC” đặt ra, sau khi Tòa CPA ra phán quyết ngày 12-7 về vụ Phi đơn phương kiện TQ về các cách diễn giải và áp dụng bộ Luật Biển 1982.

Kết quả phán quyết ra rao mọi người đều biết. Phi đã thắng lớn trong vụ kiện.

Đường chữ U chín đoạn, yêu sách của TQ về “quyền lịch sử” (và trong chừng mực “danh nghĩa lịch sử”) ở khu vực Biển Đông đã bị Tòa bác bỏ. Đơn giản vì các yêu sách về lịch sử này đã không được TQ chứng minh. Dầu vậy, theo Tòa, ngay cả khi các yêu sách (lịch sử) này được chứng minh, chúng cũng không còn ý nghĩa, vì nó đi ngược lại tinh thần Công ước về Luật Biển 1982 (UNCLOS). Tòa cũng cho rằng các đảo thuộc TS không có cái nào được xem là “đảo” để có thể yêu sách vùng “kinh tế độc quyền” 200 hải lý. Phán quyết 12-7-2016 vì vậy hạn chế yêu sách của TQ thể hiện qua tấm bản đồ (đường 9 đoạn) gởi lên LHQ năm 2009.

Trên lý thuyết, yêu sách đường chữ U chín đoạn của TQ không còn lý do hiện hữu (ở vùng biển TS) nữa. VN vì vậy cũng thắng lớn.

Nguyên nhân thất bại của TQ, dĩ nhiên đến từ các yêu sách vừa phí lý, vừa quá lố của nước này. Nhưng chính yếu là do TQ đã không tham gia vụ kiện. Các động thái của TQ, ngay vừa khi Tòa bắt đầu nhận đơn của Phi, như cho bồi đắp, xây dựng các đảo nhân tạo tại các bãi cạn, đá… mà họ chiếm được của VN năm 1988… đối với Tòa là một sự khiêu khích trắng trợn, coi thường luật pháp quốc tế. Phán quyết ngày 12-7 của Tòa là một cái tát vào mặt TQ (và là một bài học cho VN). Đáng lẽ phán quyết đã không đến đỗi nặng nề như vậy. Nguyên lý là kẻ vắng mặt lúc nào cũng bị thiệt thòi.

VN kiện, hay đàm phán, về cái gì với TQ ?

Phán quyết của Tòa CPA ngày 12-7 đã không chỉ giải quyết những tranh chấp giữa VN và TQ tại khu vực TS mà còn mở cho VN nhiều cơ hội pháp lý (và ngoại giao) để giải quyết Hoàng Sa, vấn đề đã bị “đông lạnh” ít ra từ năm 1975 đến nay.

Cho rằng VN thắng lớn không phải là quá lố. Vấn đề Trường Sa coi như “không đánh mà thắng”, không mua mà được. VN còn có thể khai thác “chiến thắng” này cho khu vực Hoàng Sa, tranh chấp giữa VN và TQ. Bao gồm : tranh chấp chủ quyền lãnh thổ và khác biệt lập trường phân định biển (đến từ các việc đối kháng về cách diễn giải về Luật Biển như vùng nước quần đảo, tình trạng pháp lý các thực thể ở Hoàng Sa…) .

Kiện, vấn đề thuộc “pháp lý”, đàm phán thuộc ngoại giao.

Vấn đề VN có thể kiện, hay đàm phán, TQ về cái gì tại Hoàng Sa ?

Tranh chấp về chủ quyền Hoàng Sa giữa VN và TQ đã kéo dài hơn thế kỷ.

Từ thập niên 30-40 của thế kỷ trước, nhà nước bảo hộ Pháp, đã hai lần thách thức TQ giải quyết tranh chấp HS trước một trọng tài quốc tế. Cả hai lần TQ đều khước từ. TQ cũng không hề “đàm phán” với nhà nước bảo hộ Pháp về Hoàng Sa. Họ chờ dịp thuận tiện thì ra tay. Tháng giêng 1974 mở ra cho TQ cơ hội ngàn năm: VNCH đang bị VNDCCH uy hiếp về quân sự trong khi “đồng minh” Mỹ đã rút lui theo Hiệp định Paris 1973. TQ đưa quân chiếm trọn HS, qua một cuộc chiến bất cân xứng về lực lượng giữa hải quân TQ và hải quân VNCH.

Sau 1975, VNDCCH thắng trận và “thống nhứt đất nước”, không thấy hai bên VN và TQ đá động gì đến HS. Chỉ đến tháng giêng 1979, chiến tranh biên giới bùng nổ, VN ra tuyên bố về chủ quyền của VN tại HS và TS cũng như giải thích lại nội dung các tuyên bố đơn phương trước đây của VN liên quan đến chủ quyền HS và TS (như công hàm 1958).

Hòa bình được thiết lập, bang giao hai bên Việt-Trung được hàn gắn, từ đầu những năm 90, qua hệ quả của Hội nghị Thành Đô.

Từ đó đến nay không hề nghe có “đàm phán” nào giữa hai nước về Hoàng Sa. Việc phân định vùng biển ngoài cửa vịnh Bắc Việt, tiếp nối theo việc phân định Vịnh Bắc Việt (hiệp ước ngày 25-12-2000), vẫn trong tình trạng bế tắc mặc dầu công trình phân định Vịnh Bắc Việt đã kết thúc từ lâu. Nguyên nhân dĩ nhiên đến từ tranh chấp chủ quyền cũng như hiệu lực các đảo HS.

Cho đến khi TQ kéo giàn khoan HY 981 đặt trên thềm lục địa VN, cách đảo Lý sơn của VN khoảng 100 hải lý, cách đảo Tri Tôn (thuộc HS) khoảng 20 hải lý. Mâu thuẩn giữa hai bên VN và TQ mới được biểu lộ ra trước công chúng. Đối với VN, hành vi TQ đặt giàn khoan HY 981 nhằm thám hiểm, thăm dò thềm lục địa là xâm phạm đến quyền chủ quyền, quyền tài phán của VN, được thiết lập theo Luật Biển 1982. Lập luận của TQ là giàn khoan HY 981 hoạt động trong khu vực biển và thềm lục địa của quần đảo HS.

Khủng hoảng đem đến do giàn khoan HY 981 hiển nhiên bắt nguồn từ việc đối kháng cách diễn giải bộ Luật Biển 1982 về “hiệu lực các đảo” thuộc quần đảo Hoàng Sa theo điều 121. Ngoài ra còn có quan điểm của TQ về “vùng nước quần đảo”, thể hiện qua hệ thống đường cơ bản của quần đảo HS mà TQ đã công bố từ năm 1996.
Khủng hoảng do giàn khoan HY 981 đem lại ít nhiều hệ quả trong xã hội VN. Dầu vậy vẫn không có “đàm phán” nào giữa hai bên VN và TS về vấn đề Hoàng Sa.

Tin tức từ trong nước cho biết, từ lâu, TQ không nhìn nhận “có tranh chấp với VN về HS”. Đối với TQ, HS là chuyện đã rồi, đã thuộc về TQ. TQ không chấp nhận bất kỳ một “đàm phán” nào với VN về vấn đề này.

Sau vụ giàn khoan HY 981, ta có thể khẳng định rằng tin tức nói trên là đúng. Không hề có “đàm phán” nào giữa VN với TQ về vấn đề HS. Vị trí mà TQ đặt giàn khoan cho ta biết yêu sách về biển của TQ.

Vì vậy, ý kiến các học giả VN trên “bàn tròn BBC” hết sức là “bồng bột” khi cho rằng VN “không đàm phán song phương với TQ”.

Chưa bao giờ TQ muốn ngồi vào bàn đàm phán với VN về vấn đề HS cả.

Nhưng từ phán quyết ngày 12-7 của Tòa, VN có thể “ép” TQ ngồi vào bàn “đàm phán” với mình về tranh chấp Hoàng Sa.

VN có thể vịn vào 3 khoản : 1/ các đảo HS, tương tự như TS, không có cái nào phù hợp cho đời sống một cộng đồng dân chúng cũng như có thể có một nền kinh tế tự tại. 2/ không hiện hữu vùng nước quần đảo và 3/ ngư trường Hoàng Sa là ngư trường truyền thống của ngư dân VN.

Từ những luận điểm này VN có thể “đàm phán song phương” với TQ để thực hiện các điều: 1/ phân định vùng biển ngoài cửa vịnh Bắc Việt và xác định đường phân định giữa bờ biển VN và đảo Hải Nam. 2/ Trong vùng lãnh hải 12 hải lý các đá thuộc HS là ngư trường lịch sử của VN.

Đàm phán “song phương”, bởi vì các việc phân định biển và việc xác định ngư trường truyền thống các đá ở HS là chuyện “riêng” giữa VN và TQ.

Chỉ khi nào TQ một mực từ chối “đàm phán”, lúc đó ta mới có thể nghĩ đến việc đi kiện.

Bởi vì, việc “đi kiện” (trước Tòa án về Luật Biển) chỉ được một bên áp dụng khi mà mọi phương án “ngoại giao” (tức đàm phán) đều cạn kiệt. Luật Biển 1982 xác định rõ việc này ở các điều 281 và 282.

VN bị ràng buộc bởi các tuyên bố chung VN-TQ, theo đó hai bên giải quyết các tranh chấp thông qua thủ tục “đàm phán” và (việc đàm phán) dựa lên căn bản:

” tuân thủ những nhận thức chung quan trọng đạt được giữa lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước… nghiêm túc thực hiện những Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam – Trung Quốc”.

Do đó, ngay khi cả việc “đàm phán” đã kiệt, vì TQ không chấp nhận đàm phán, như vụ giàn khoan 981, việc đi kiện đối với VN vẫn không dễ.

Chúng ta đâu ai biết được “những nhận thức của lãnh đạo” về HS và TS là gì ? Lãnh đạo này là ai ? (Nếu là ông Hồ hay ông Đồng, thì VN xem như mất HS và TS).

Những “thỏa thuận” giữa hai bên về “nguyên tắc cơ bản” gồm những nguyên tắc nào ?

Vì vậy, theo tôi, nếu ta không làm sáng tỏ những chi tiết ghi trên thì việc “lo liệu hồ sơ” đi kiện cũng hoài công.

Bởi vì, tranh chấp giữa VN và TQ về HS đã trên 100 năm, tranh chấp TS bắt đầu từ sau Thế chiến Thứ hai, cũng đã tròn 70 năm. Từ 1975, VN đã có vô số cơ hội đi kiện TQ để giải quyết vấn đề mà VN đã không đi kiện.

Tranh chấp giữa TQ và Phi chỉ bộc phát mới đây. Phi chỉ bắt đầu yêu sách một số đảo TS từ thập niên 50, mà nguyên tắc về thụ đắc chủ quyền lãnh thổ của Phi cũng không tuân thủ theo tập quán quốc tế. Phi chỉ kiện TQ qua sự việc TQ chiếm các đá Scarborough, uy hiếp quân Phi ở bãi Cỏ Rong, cho xây dựng đảo nhân tạo ở bãi chìm Vành Khăn… Tức những sự kiện chỉ xảy ra mới đây, không quá 5 năm.

VN không kiện TQ hẵn nhiên có một số lý do tiềm ẩn. Và có thể VN sẽ không bao giờ kiện được TQ, cũng bởi những lý do tiềm ẩn này.

Nhưng từ phán quyết 12-7 của CPA, VN có thể vịn vào một số phán lệnh làm cơ bản, từ đó “ép” TQ ngồi vào đàm phán với mình về Hoàng Sa. Khi TQ chấp nhận đàm phán, tức là TQ đã nhìn nhận “có tranh chấp” ở HS.

Vì vậy lý lẽ của các học giả “không đàm phán song phương với TQ ở HS” không chỉ “bồng bột” mà còn thể hiện sự phi lý.

Nếu đi kiện, VN cũng không thể kiện ra ngoài nội dung các bảo lưu của TQ (về chủ quyền, về phân định biển). VN chỉ có thể kiện ở các nội dung tôi đã liệt kê ở trên. Mà theo các điều 282, 283 của Luật Biển, VN chỉ có thể kiện khi “đàm phán” đã kiệt.

Ý kiến của các học gia không chủ trương VN đàm phán với TQ, vậy thì VN có thể làm cái gì ?

Nếu kiện thì kiện cái gì ? kiện ở đâu ?

_____

BBC

Việt Nam: Biển Đông – kiện hay đàm?

17-7-2016

Bàn tròn Trực tuyến của BBC và các khách mời thảo luận các phương án giải quyết tranh chấp chủ quyền Việt – Trung trên Biển Đông, hậu phán quyết hôm 12/7/2016 của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) trong vụ Philippines kiện Trung Quốc về ‘Đường chín đoạn’, trong đó có việc Việt Nam nên kiện hay đàm phán chủ quyền với Trung Quốc.

Hôm thứ năm, 14/7, Giáo sư Ngô Vĩnh Long, nhà nghiên cứu Việt Nam học và Trung Quốc học từ Đại học Maine, Hoa Kỳ nói với Bàn tròn thứ Năm của BBC:

“Trước hết đối với (quần đảo) Hoàng Sa, tôi đồng ý rằng là vì Trung Quốc đã dùng vũ lực chiếm đóng và giết người, thì Việt Nam, Chính phủ Việt Nam và người Việt Nam, nên đem vấn đề này ra trước công lý quốc tế và cũng nên kiện Trung Quốc về vấn đề Hoàng Sa.

“Không thể đàm phán song phương với Trung Quốc.

“Đối với vấn đề (quần đảo) Trường Sa, tôi nghĩ cái gì của nước khác, ở trong vùng đặc quyền kinh tế của họ, thì mình nên đàm phán với họ.

“Mình không có thể từ khước phán quyết của Tòa Trọng tài kinh tế về vấn đề khẳng định đường đặc quyền kinh tế của các nước ở trong khu vực,” sử gia từ Đại học Maine nói với Bàn tròn.

‘Mật, công khai và kiện’

Từ Đại học George Mason, Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng, nhà phân tích bang giao quốc tế, bình luận thêm và đồng thời đưa ra ‘tư vấn chiến lược’ với Việt Nam, ông nói:

“Tôi thấy đều đồng ý là cái gì liên hệ đến hai nước thì đàm phán song phương, đó là trường hợp Hoàng Sa. Cái gì liên hệ với nhiều nước, thì đàm phán đa phương, đó là Trường Sa, người ta áp dụng như vậy.

GS. Ngô Vĩnh Long cho rằng Việt Nam không nên đàm phán với Trung Quốc mà nên đưa vấn đề Hoàng Sa ra quốc tế. Ảnh: BBC

“Còn về vấn đề Việt Nam nên làm gì, tôi nghĩ phán quyết đó (Tòa PCA) ít nhất rất lợi cho Việt Nam về phương diện pháp lý và về phương diện ngoại giao nữa.

“Nó dồn Trung Quốc vào thế bị động, Việt Nam có thể tiến hành được.

“Nhưng mà trong việc thi hành đó, nó rất khó khăn chứ không phải dễ. Nó có nhiều điều, chẳng hạn có những cuộc đàm phán có tính cách mật, hoặc là đàm phán công khai, hoặc đưa ra vụ kiện.

“Về vụ kiện Hoàng Sa, tôi nghĩ là hơi khó, là bởi vì đó liên quan đến vấn đề chủ quyền, mà chủ quyền thì Tòa Trọng tài pháp lý (PCA) người ta không có thẩm quyền làm chuyện đó và nhất là ngay cả tòa án quốc tế cũng không có thẩm quyền, nếu một bên đương sự không chấp nhận, thì đằng này dĩ nhiên Trung Quốc không chấp nhận.

“Thành ra việc đưa ra kiện, tôi nghĩ là hơi khó. Nó đòi hỏi Việt Nam phải có những thái độ khác hơn, tôi nghĩ việc dùng Hoàng Sa, Trường Sa, hai cái liên hệ với nhau có thể dùng được làm đòn bẩy.

“Và trong phán quyết của Tòa án (PCA) vừa rồi có nói là vì vùng Scarborough Shoal (Bãi cạn Scarborough) thuộc vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines, cho nên Trung Quốc đã vi phạm vào quyền đánh cá truyền thống của Philippines.

“Lâu nay, khi Việt Nam đánh cá ở vùng Hoàng Sa mà bị Trung Quốc áp đặt, Việt Nam cũng nói đó là vùng đánh cá truyền thống của Việt Nam, cái đó cũng là một yếu tố thuận lợi cho Việt Nam có thể đưa ra trước công luận quốc tế,” nhà nghiên cứu Nguyễn Mạnh Hùng nói với BBC.

Tại sao lại nguy hiểm?

Trước đó, từ Viện Nghiên cứu Chính sách, Pháp luật và Phát triển (PLD) tại Hà Nội, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Hoàng Ngọc Giao, Viện trưởng, cho rằng việc Việt Nam đàm phán song phương với Trung Quốc về chủ quyền trên quần đảo Hoàng Sa là rất nguy hiểm, khi ông phản biện quan điểm của nhà nghiên cứu chính trị, Tiến sỹ Vũ Cao Phan từ Đại học Bình Dương.

Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng vấn đề liên hệ hai nước thì đàm phán song phương, vấn đề liên hệ nhiều nước thì đàm phán đa phương. Ảnh: BBC

Trao đổi lại với luật gia Hoàng Ngọc Giao, nguyên Phó Vụ trưởng, Ban Biên giới Chính phủ Việt Nam, ông Vũ Cao Phan nói:

“Tôi rất ngạc nhiên không hiểu tại sao tác giả vừa rồi lại nói là chuyện đàm phán với Hoàng Sa vừa rồi là rất nguy hiểm, và ông ấy lại nói là phải đưa bên thứ ba. Bên thứ ba, rõ ràng theo Tòa án Quốc tế, Unclos, không bao giờ phán xử về việc tranh chấp chủ quyền cả, không thể đưa ra bên thứ ba được, Việt Nam khẳng định Hoàng Sa là của mình, Trung Quốc họ cũng nói như thế.

“Thế thì ta đàm phán, ta (Việt Nam) có chứng cứ đặt lên bàn, họ có chứng cứ họ đặt lên bàn, xem ai là chứng cứ chính xác, đơn giản như thế thôi, rõ ràng đây là việc của song phương, thì phải đàm phán song phương và tôi thấy điều đó là rất đúng.

“Nếu mà gọi chuyện đó là nguy hiểm, thì tôi không hiểu là như thế nào cả và nhất là ông ấy lại bảo là đưa ra một bên thứ ba để phán quyết, thì Trung Quốc lại càng không chấp nhận chuyện đó. Ta biết rằng là vừa rồi Trung Quốc không đồng ý với Tòa án này (PCA), chủ yếu là họ lo rằng Tòa án này sẽ phân xử về mặt chủ quyền,” Tiến sỹ Vũ Cao Phan nêu quan điểm.

Trước đó, ông Hoàng Ngọc Giao nói bình luận với Bàn tròn về quan điểm Việt Nam nên bắt tay ngay ‘đàm phán song phương’ với Trung Quốc về chủ quyền ở quần đảo Hoàng Sa, ông nói:

“Tôi đề nghị tác giả xem lại câu chuyện này, Trung Quốc không bao giờ chấp nhận chuyện đó và có thể chúng ta không bao giờ đàm phán được, bởi vì về mặt hồ sơ lịch sử, pháp lý, Hoàng Sa đã khẳng định là của Việt Nam, điều đó rất rõ, bây giờ chỉ có chuyện thẩm quyền bên thứ ba là cơ quan tài phán quyết định việc này. Chứ không thể nào mà đi đàm phán với một người mà xâm chiếm của người khác, sau đó mà lại đi đàm phán với họ được, quan điểm này rất sai lầm” nguyên Phó Vụ trưởng, Ban Biên giới Chính phủ Việt Nam, ông Hoàng Ngọc Giao, nêu quan điểm.

Ai có lý, thế nào?

Bình luận với BBC ngay sau cuộc Tọa đàm hôm 14/7 với các ý kiến thảo luận, tranh luận được đưa ra, một nhà nghiên cứu và tư vấn chính trị cho Chính phủ và một số cơ quan Đảng của Việt Nam, đưa ra nhận xét:

“Tôi có chú ý xem Tọa đàm của BBC về hậu phán quyết của Tòa PCA, tôi thấy nói được nhất là ông Hoàng Ngọc Giao,” ý kiến không muốn tiết lộ danh tính này nói.

Tiến sỹ Vũ Cao Phan cho rằng đàm phán song phương với Trung Quốc về Hoàng Sa không có gì là ‘nguy hiểm’ đối với Việt Nam. Ảnh: BBC

“Ông Vũ Cao Phan đề xuất đàm phán song phương với Trung Quốc về quần đảo Hoàng Sa là không đúng. Ông Nguyễn Mạnh Hùng phân loại Hoàng Sa vào đàm phán song phương cũng không đúng.

“Ông Ngô Vĩnh Long thì luôn đúng vì ông ấy nói ở tầm chính trị mà không đả động đến chuyện pháp lý về biển. Vì sao ông Phan và ông Hùng không đúng? Vì theo tôi, Trung Quốc sau khi chiếm Hoàng Sa, luôn khẳng định đó là chủ quyền của Trung Quốc, không bàn cãi, không có vấn đề gì khác, không bao giờ có đàm phán song phương với Việt Nam.

“Việt Nam đã nhiều lần đề nghị đàm phán song phương về Hoàng Sa, nhưng Trung Quốc đã bác bỏ. Chính phủ Việt Nam, theo tôi, hoàn toàn hiểu rằng khả năng đàm phán song phương gần như bằng không. Nên bấy lâu nay, không thấy nói đến nữa, mà có lẽ họ chuẩn bị cách khác.

“Trung Quốc chỉ nhắc Việt Nam về việc đàm phán song phương về quần đảo Trường Sa. Nhưng Việt Nam hiểu rằng không thể đàm phán song phương riêng với Trung Quốc vì Trường Sa có các vấn đề đa phương và quốc tế.

“Ông Nguyễn Mạnh Hùng đúng ở chỗ rằng Tòa Trọng tài Thường trực PCA không có thẩm quyền xử lý vấn đề chủ quyền. Hồ sơ Hoàng Sa, thì ngay cả Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) cũng rất khó xử lý. Theo tôi biết, thì Việt Nam đã tiếp xúc với ICJ nhiều lần.

“Mặt khác, giả sử Trung Quốc đồng ý đàm phán song phương về Hoàng Sa, thì vẫn không ổn, vì Đài Loan cũng có tuyên bố chủ quyền ở Hoàng Sa. Tôi hiểu rằng chính phủ Việt Nam có lẽ đang cân nhắc các khả năng, sau phán quyết của Tòa PCA và Việt Nam có nhiều lựa chọn hơn. Tôi muốn nhấn mạnh ở đây là vấn đề là Mỹ sẽ tính toán và hành động thế nào?,” nhà tư vấn chính trị này đưa ra nhận định.

Về dự báo trước mắt

Hôm thứ Năm, nhà báo Ngô Ngọc Văn (Yuwen Wu), cây bút phân tích thời sự, chính trị quốc tế và Trung Quốc tại BBC World Service nói với Bàn tròn Biển đông hậu phán quyết PCA về khả năng điều chỉnh, thay đổi chính sách và chiến lược của Trung Quốc trước mắt, cũng như trong trung và dài hạn ở Biển Đông, mà nước này gọi là Biển Nam Trung Hoa.

Bà nói:

“Tôi nghĩ Trung Quốc bị dồn vào một góc rất khó khăn sau phán quyết này, mặc dù nước này đã tảng lờ quyền lực của Tòa Trọng tài Thường trực và như đã nói là Trung Quốc sẽ không chấp nhận phán quyết.

Nhà báo Ngô Ngọc Văn (Yuwen Wu, trái) phân tích và đửa ra dự báo ngắn, trung và dài hạn về chính sách và chiến lược của TQ trên Biển Đông hậu phán quyết PCA. Ảnh: BBC

“Nhưng Trung Quốc đã nói và tránh chấp nhận phán quyết và cũng như điều chỉnh các hành động, dù Mỹ đã lên tiếng, Philippines cũng đã nói hôm nay (14/7) và Nhật Bản cũng vậy.

“Do đó trong ngắn hạn tôi nghi ngờ rằng Trung Quốc sẽ cần một giai đoạn khá dài để cân nhắc, suy nghĩ, có nghĩa là với chiến lược của Trung Quốc ở Biển Đông.

“Ngày hôm qua (13/7), ngay khi phán quyết được công bố, Trung Quốc đã thử hai chuyến bay thương mại tới một trong các đảo trên Trường Sa mà Trung Quốc đã cải tạo.

“Điều đấy cho thấy Trung Quốc sẽ tiếp tục những hoạt động mà Tòa Trọng tài Thường trực phán quyết là bất hợp pháp.

“Do đó trong ngắn hạn, tôi nghi ngờ là Trung Quốc sẽ suy nghĩ lại và không có gì sẽ xảy ra và họ sẽ nói là phán quyết này sẽ không ảnh hưởng trên bất cứ phương thức nào sự quyết tâm của Trung Quốc để bảo vệ chủ quyền.”

Trung hạn và dài hạn

Còn về trung và dài hạn, nhà báo Ngô Ngọc Văn nói tiếp về khả năng với chính sách, chiến lược Biển Đông của Trung Quốc: “Tôi không nghĩ là họ sẽ bỏ đi chiến lược dài hạn của họ, Biển Đông là một vấn đề rất quan trọng, nhưng nó không phải là vấn đề duy nhất mà sẽ quyết định mối quan hệ giữa Trung Quốc và các quốc gia láng giềng Đông Nam Á.

Ví dụ, với Philippines, một số hành động của Trung Quốc có thể sẽ tùy thuộc vào hành động tiếp theo của Philippines. Tôi muốn nói một số quan chức chính phủ, thậm chí tân Tổng thống có nói rằng Philippines mong muốn đàm phán với Trung Quốc, nếu họ thắng vụ kiện, mà đã được chứng minh.

“Ngoại trưởng Philippines cũng nói họ muốn giải quyết hòa bình thông qua đàm phán và đối thoại, do đó có thể không ngay lập tức, nhưng trong trung, dài hạn, có thể có một số đàm phán về việc gì có thể làm.

“Và ghi nhớ rằng cách đây hai thập niên, Trung Quốc đã có chính sách về Biển Đông, có nghĩa là chúng ta đặt sang bên cạnh sự khác biệt và cùng khai thác chung ở vùng rất giàu có này về dầu khí và tài nguyên thiên nhiên, và tất cả mọi người đều có thể hưởng lợi.

“Đó là một chiến lược mà Trung Quốc đôi lúc tuân thủ, nhưng gần đây họ đã từ bỏ và nhấn mạnh khẳng định về chủ quyền đã tuyên bố, do đó trong tương lai, có thể Trung Quốc sẽ phải suy nghĩ về đâu là tiếp cận tốt nhất cho lợi ích của Trung Quốc và quan hệ với các nước láng giềng, tất nhiên một số chủ thể khác cũng rất quan trọng, Asean là một bên.

“Asean đã bị đặt vào một vị trí khá khó khăn, bởi vì một số nước trong khối như Campuchia, Lào không muốn làm mếch lòng Trung Quốc, họ sẽ không cùng với một ố nước khác lên án Trung Quốc.

“Và rồi chúng ta có một chủ thể rất quan trọng, đó là Hoa Kỳ, hôm nay Hoa Kỳ phát biểu một ý đại ý nói phán quyết đã ở đó, thì cần phải có cưỡng hành (enforcement), chúng ta đều biết rằng Tòa Trọng tài Thường trực The Hague tự nó không có phương tiện nào để cưỡng hành phán quyết, Tòa chỉ đưa ra phán quyết mà thôi.

“Do đó, phán quyết sẽ được thực thi thế nào, Hoa Kỳ dường như đang nói: Hãy xem cần phải có thực thi phán quyết và có vẻ như Hoa Kỳ không ngần ngại nhúng tay vào việc này.

“Do đó Trung Quốc sẽ phải thực sự đàm phán với tất cả các chủ thể, các bên liên quan này để có thể tìm được một giải pháp hòa bình, bởi vì nếu không, sẽ có thể xảy ra một số xung đột khi Philippines nghĩ anh (Trung Quốc) đang xâm phạm lãnh hải của tôi và họ muốn khai thác nguồn lực của họ, và Trung Quốc cũng muốn làm tương tự, trong cùng một khu vực, do đó sẽ xảy ra những xung đột mà chẳng ai muốn thấy,” nhà báo Ngô Ngọc Văn của BBC World Service nói với bàn tròn.