Nguyễn Huỳnh Thuật
27-03-2013
 |
Thạc sĩ Nguyễn Hùynh Thuật
|
Nhân sự kiện “Ngày nước thế giới” 22 tháng 3 năm 2013 với chủ đề “Hợp tác vì nước” cùng thông điệp ” Nếu tất cả chúng ta cùng nhau chia sẻ, ai cũng sẽ có cơ hội sử dụng nước“. Trong phạm vi lưu vực một con sông, ai cũng hiểu việc điều hòa nguồn nước cho sông là các khu rừng trong lưu vực đó và hiện nay, chính con người đang gia tăng việc bức tử các dòng sông. Chúng tôi tạm điểm lại một số vấn đề liên quan đến hai Dự án thủy điện của một chủ đầu tư trên sông Đồng Nai mà hồ sơ vẫn đang được “ngâm cứu” tại Hội đồng thẩm định ĐTM-Bộ TN&MT một cách bất thường. Gây những tác hại xấu về mọi mặt tới nhiều phía có liên quan.
Từ cuối thế kỷ trước, cái câu” sai đâu sửa đấy, sai đấy sửa đâu, sửa đâu sai đấy” đã ám ảnh bao người. Đành rằng ai hay tổ chức nào cũng có chuyện sai, lầm, lộn. Làm ít sai ít, làm nhiều sai nhiều và không làm thì không sai nhưng vấn đề là thẳng thắn thừa nhận sai để sửa chữa kịp thời. Người Việt Nam rất độ lượng chỉ ” đánh kẻ chạy đi”.
Hai câu hỏi là:
Q.1: Hai Báo cáo ĐTM của thủy điện ĐN6 và 6A sau khi Hội đồng thẩm định ĐTM của Bộ TN&MT ” họp kỹ thuật” ngày 28/11/2012 sẽ tiếp tục như thế nào?
Q.2: Quyết định việc đầu tư 2 Dự án này sẽ ra sao?
Mọi người thấy rằng đây cũng chỉ là một dự án đầu tư bình thường nhưng có lẽ nhạy cảm là chủ đầu tư ngay từ giai đọan đầu đã cố tình lách luật việc trình Quốc hội xem xét chủ trương và khu vực dự án sẽ xâm phạm cánh rừng nguyên sinh cuối cùng nối Tây Nguyên và miền Đông Nam bộ; cùng với đó là tiền làm thủ tục, hồ sơ…mới đến mức trình Báo cáo ĐTM chờ thẩm định nhưng chủ đầu tư đã chi phí hết hơn 11 tỷ VNĐ.
Mãi đến ngày 14/01/2013, VPCP mới ra Thông báo số 17/TB-VPCP do Phó chủ nhiệm Nguyễn Hữu Vũ ký thay. Nội dung là ý kiến kết luận của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì cuộc họp từ ngày 21/11/2012, tham dự cuộc họp có Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, lãnh đạo Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, các Bộ, cơ quan: Công Thương, Xây dựng, Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Hội đồng Nghiệm thu Nhà nước các công trình xây dựng, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện Vật lý địa cầu, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Thủ tướng lưu ý kết luận làm thủy điện phải đáp ứng 5 yêu cầu:
” – Phải đảm bảo an toàn, an toàn về hồ đập, an toàn về tính mạng của nhân dân, đây là yêu cầu cao nhất, dù hiệu quả tới đâu mà không đáp ứng được yêu cầu này thì không được làm.
– Khi xây dựng thủy điện phải đảm bảo thực hiện cho được chủ trương của Đảng và Nhà nước ta là di dân tái định cư đến nơi ở mới phải có điều kiện để người dân từng bước có cuộc sống tốt hơn.
– Phải đặc biệt chú trọng đến môi trường, xây dựng thủy điện nhưng không làm tác động lớn, tác động xấu đến môi trường sống.
– Phải bảo đảm hiệu quả tổng hợp của dự án thủy điện cả về hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường.
– Phải nghiêm túc thực hiện đúng các quy định của pháp luật trong việc lập, thẩm định dự án, thi công xây dựng và vận hành công trình.“
Giải pháp cụ thể mà Thủ tướng đưa ra ( tại Thông báo trên):
“- Quản lý chặt chẽ việc xây dựng mới các dự án thủy điện. Các dự án thủy điện đã có trong quy hoạch nhưng trước khi quyết định đầu tư phải được thẩm định một cách chặt chẽ. Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A có công suất phát điện khá lớn, đã được đưa vào quy hoạch nhưng phải được tiến hành thẩm định một cách nghiêm túc, đúng theo các quy định của pháp luật, nếu không đạt các yêu cầu nêu trên thì không được quyết định đầu tư xây dựng. Các cơ quan có chức năng thẩm định phải chịu trách nhiệm về kết quả thẩm định của mình. Cơ quan có thẩm quyền quyết định cho phép đầu tư xây dựng phải đảm bảo đúng các quy định của pháp luật và các yêu cầu mà Chính phủ đề ra và phải chịu trách nhiệm về việc quyết định cho phép của mình.“
Vậy là rất rõ: các Cơ quan thẩm định và Cơ quan quyết định cho phép đầu tư phải chịu trách nhiệm chứ không phải cái gì cũng đùn đẩy lên Thủ tướng.
Do đó, khi nào có câu trả lời và các quyết định cho đầu tư hay lọai bỏ Dự án là do những Cơ quan chức năng này và đương nhiên họ sẽ lo trách nhiệm vì dám ký thì phải dám chịu. Sự việc đã đến mức căng thẳng, ầm ĩ thì cách gì cũng phải có đụng chạm, xung đột và tổn thương. Việc nghe ngóng, vận động, thăm dò, toan tính, đùn đẩy trách nhiệm… sẽ còn kéo dài phức tạp.
Liệt kê vài sự kiện gần đây và điểm một số ý kiến dư luận như sau:
1. Đăk Lắk -ngày 14/3/2013, tại Hội nghị Bảo vệ và Phát triển rừng Tây Nguyên, Phó Thủ tướng Hòang Trung Hải đã nghe đại diện lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các tỉnh Tây Nguyên báo cáo về thực trạng quản lý bảo vệ rừng trong thời gian qua. Đây được xác định là vùng trọng điểm về vi phạm Luật Bảo vệ và Phát triển rừng trong cả nước, với hơn 8.600 vụ được phát hiện trong 5 năm qua, và mỗi năm, Tây Nguyên lại mất đi gần 26.000 ha rừng.
Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng nhấn mạnh: Rừng là tài nguyên cực kỳ quí giá, nên bằng mọi cách phải giữ, phát triển rừng Tây Nguyên trong thời gian tới.
2. Đồng Nai-ngày 7-3-2013, kỳ họp thứ 6 của HĐND tỉnh khóa VIII (NK 2011 – 2016) đã tổ chức lấy ý kiến các đại biểu về việc dừng dự án xây dựng thủy điện Đồng Nai 6 và 6A.
Các đại biểu đã thống nhất thông qua văn bản đề nghị Chính phủ và ủy ban thường vụ Quốc hội dừng triển khai 2 dự án này.
Ngay từ ngày ngày 29/8/2011, tại CV gửi Bộ Công thương số: 5890/UBND-CNN, ” v/v ảnh hưởng tác động của Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và Đồng Nai 6A trên địa bàn tỉnh Đồng Nai” do phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai- Phan Thị Mỹ Thanh ký đã chỉ rõ 2 DA này phải trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư:
” – Dự án thủy điện Đồng Nai và Đồng Nai 6A đã được bổ sung vào Quy hoạch thủy điện sông Đồng Nai tại Quyết định số 5117/QĐ-BCT ngày 14/10/2009 của Bộ Công Thương. Tuy nhiên, theo Điều 7 Luật đa dạng sinh học và Nghị quyết số 49/2010/QH12 ngày 19/6/2010 của Quốc hội về dự án công trình quan trọng quốc gia trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư thì dự án, công trình sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng, đất vườn quốc gia từ 50ha trở lên phải trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư. Do đó, kiến nghị Bộ Công Thương báo cáo Chính phủ trình Quốc hội xem xét quyết định đầu tư Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và Đồng Nai 6A./.”
Từ đó đến nay, UBND, Tỉnh Ủy, Đòan đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai cùng cử tri, các phương tiện báo đài của tỉnh liên tục và quyết liệt phản đối việc triển khai 2 DA thủy điện sẽ xâm hại VQG Cát Tiên và nhiều hệ lụy xấu về môi trường.
Ngày 26/10/2011, tỉnh Đồng nai tổ chức Hội thảo khoa học về tác động môi trường của dự án thủy điện ĐN6 và ĐN6A đối với vùng hạ lưu trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, với 67 đại biểu ( có 32 phóng viên của 22 cơ quan Báo, đài); 13 bản báo cáo tham luận; 12 ý kiến phát biểu tại hội thảo. Thống nhất đưa ra 03 tác động tích cực và cảnh báo 06 tác động tiêu cực…Trích Báo cáo (thay Biên bản Hội nghị) số: 356/BC-STNMT ngày 08/11/2011 do Phó GĐ Sở TN&MT tỉnh Đồng Nai-Võ Văn Chánh ký:
“3, Nhận xét và kiến nghị.
…
b. Dự án ĐN6 và ĐN6A khi triển khai có những tác động tích cực nhất định nhưng tác động tiêu cực là rất lớn, có thể đánh đổi nhiều thiệt hại chưa thể lường hết được; vì thế, Sở TN&MT kiến nghị UBND tỉnh đề nghị Chính phủ và các Bộ ngành có liên quan chưa nên quyết định đầu tư dự án; chỉ đạo đánh giá lại tòan diện, đầy đủ và chi tiết các tác động, để đưa ra các biện pháp khả thi nhằm giảm thiểu tối đa các tác động tiêu cực, làm cơ sở xem xét, cân nhắc việc quyết định đầu tư dự án.”
Mặc dù thêm bao nhiêu ý kiến phản biện nhưng đến 02/10/2012, Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường của Bộ TN& MT vẫn tuyên bố: “Hội đồng chưa nhận được ý kiến phản hồi nào mang tính thực tiễn, khoa học”. Còn về Báo cáo Hội nghị khoa học của tỉnh Đồng Nai nói trên thì Cục Thẩm định & Đánh giá TĐMT khuyên răn rất ngon lành:
” Về ý kiến phản đối xây dựng 2 dự án của UBND tỉnh Đồng Nai dựa trên kết quả hội thảo khoa học về tác động môi trường của 2 dự án đối với vùng hạ lưu trên địa bàn tỉnh (3 tác động tích cực, 6 tác động tiêu cực), Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường cho rằng:
Việc này như đã nói ở phần trên, các tỉnh hạ lưu căn cứ vào các đánh giá tác động của 2 dự án, đề xuất phòng ngừa, giảm thiểu có liên quan đến các tác động của 2 dự án đối với địa phương mình để đưa ra các ý kiến trong phạm vi chức năng, quyền hạn do địa phương mình quản lý, không nên có các ý kiến đối với các vấn đề thuộc phạm vi quản lý theo thẩm quyền và trách nhiệm của UBND các tỉnh khác.”
3. T.P Hồ Chí Minh-ngày 11/01/2013, Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực sông Đồng Nai (Ủy ban sông Đồng Nai) đã tổ chức Hội nghị sơ kết 5 năm (2007 – 2012) triển khai Đề án bảo vệ môi trường lưu vực hệ thống sông Đồng Nai ( Đề án sông Đồng Nai) đến năm 2020 và đề xuất kế hoạch triển khai giai đoạn 2013 – 2015 và giai đoạn 2016 – 2020.
Thế nhưng, cho đến nay người dân vẫn mù mờ về Ủy ban sông ĐN này: Trụ sở VP; trang web; Quy chế tổ chức và chương trình hành động…nhất là quan điểm chính thức của Ủy ban này về 2 DA Thủy điện ĐN6 & 6A. Khi mà phó chủ tịch UB sông ĐN này lại cũng từ T.P HCM ra HN làm Thứ trưởng Bộ TN-MT ( hiểu rõ đất và người phương Nam) kiêm Chủ tịch Hội đồng thẩm định ĐTM, dễ mà cũng khó hòan hảo các vai diễn tùy theo tâm và tầm.
Báo SGGP ngày 21/01/2013 đã phải tô đậm: “20 triệu người thuộc 11 tỉnh thành cần nguồn nước từ sông Đồng Nai phục vụ nhu cầu sản xuất, sinh hoạt. Thế nhưng tình trạng ô nhiễm tăng nhanh tại con sông này trong thời gian qua đang có nguy cơ đẩy 20 triệu người vào chỗ không có nước sạch để dùng. Để cứu lấy con sông này, một ủy ban liên vùng đã được thành lập, nhưng sau 5 năm hoạt động, kết quả vẫn chỉ là con số 0″.
Trước đây “Xét đề nghị của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, ý kiến của Ủy ban nhân dân 11 tỉnh trên lưu vực hệ thống sông Đồng Nai (Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Bà Rịa – Vũng Tàu, Long An, Tây Ninh, Lâm Đồng, Đắk Lắk, Đắk Nông, Ninh Thuận, Bình Thuận) và ý kiến của các Bộ, ngành liên quan,” Phó T.Tg Hòang Trung Hải đã ký Quyết định số: 187/2007/QĐ-TTg ngày 03/12/2007 v/v Phê duyệt “ ĐỀ ÁN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG LƯU VỰC HỆ THỐNG SÔNG ĐỒNG NAI ĐẾN NĂM 2020” ( gọi tắt là Đề án sông Đồng Nai). Một năm sau, ngày 01/12/2008, Phó T.Tg Hòang Trung Hải đã ký Quyết định số: 157/2008/QĐ-TTg v/v “Thành lập Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực hệ thống sông Đồng Nai (sau đây gọi tắt là Ủy ban sông Đồng Nai).” Cơ cấu tổ chức theo QĐ này gồm tòan các vị quyền cao chức trọng. Theo đó, Ủy ban sông Đồng Nai là tổ chức chỉ đạo, điều phối liên ngành, liên vùng để thống nhất thực hiện đề án bảo vệ môi trường lưu vực hệ thống sông Đồng Nai đến năm 2020. Hệ thống lưu vực sông Đồng Nai gồm 12 tỉnh, thành có hệ thống sông Đồng Nai chạy qua.
Sáu tháng sau, một ngày đẹp trời ( 24/6/2009), tại Bà Rịa-Vũng Tàu, Lễ ra mắt và phiên họp đầu tiên của Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực hệ thống sông Đồng Nai do Chủ tịch UBND TPHCM Lê Hoàng Quân làm Chủ tịch đã được tổ chức. Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên-Môi trường Phạm Khôi Nguyên ( lúc đó) đã phải thất vọng: “ Đề án này tôi theo đuổi từ nhiều năm, 9 năm đấu tranh kiên trì mới được, nhưng cảm tưởng dự cuộc họp ra mắt hôm nay không được vui. Khi các đồng chí gặp tôi đều bức xúc nhưng chỉ có một nửa đến dự. Tôi nghĩ lẽ ra phải có khí thế hừng hực chứ?”.
Không thể biện minh cho 50 % nhân sự của Ủy ban sông Đồng Nai vắng mặt tại phiên họp đầu tiên rất quan trọng này, chỉ có thể nói là các quan ăn thuế dân này đã ” đảo ngũ” ;” đảo nhiệm” để “sau 05 năm họat động, kết quả vẫn chỉ là con số 0 (không)”.
Báo cáo tổng kết 5 năm tại Hội nghị ngày 11/01/2013 của UB sông Đồng Nai chưa rõ ràng, cụ thể. Phương hướng tiếp theo cũng vẫn lùng nhùng chuyện cơ chế, tiền bạc… chưa đạt được sự đồng thuận giữa ủy viên các tỉnh. Thứ trưởng Bộ Tài nguyên-Môi trường kiêm Phó Chủ tịch Ủy ban Sông Đồng Nai Bùi Cách Tuyến cho biết:” Ủy ban ra đời là nỗ lực của Chính phủ, bộ, ngành và các địa phương. Song, còn rất nhiều hạn chế khiến công tác bảo vệ không theo kịp sự phát triển của các địa phương. Quan trọng nhất là các quyết định của Ủy ban Sông Đồng Nai chỉ mang tính đồng thuận, không ràng buộc về pháp lý cũng như không có nguồn lực điều phối giữa các địa phương, bộ, ngành. Ngay cả vị trí chủ tịch Ủy ban Sông Đồng Nai hiện nay cũng không đủ thẩm quyền để điều phối, xử lý.”
Thế nhưng, Ủy ban sông Đồng Nai vẫn tiêu tiền không nhỏ. Cũng theo ông Bùi Cách Tuyến: “ Bộ TN-MT đã đề xuất kinh phí đầu tư cho đề án Bảo vệ môi trường sông Đồng Nai giai đoạn 2013-2015 hơn 10.000 tỉ đồng nhưng chỉ được duyệt kinh phí 5.000 tỉ đồng, trong đó 50% là vốn ngân sách.”
Hy vọng Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Lê Thanh Cung vừa được bầu làm Chủ tịch UB sông Đồng Nai nhiệm kỳ 2, cùng phó chủ tịch UB sông Đồng Nai- Bùi Cách Tuyến (thứ trưởng Bộ TN-MT kiêm Chủ tịch Hội đồng thẩm định ĐTM hai DA thủy điện ĐN6 và 6A) sẽ sớm có ý kiến xác đáng về góc độ tác động môi trường nếu triển khai 2 DA thủy điện trên sông Đồng Nai của CTCP Tập đòan Đức Long Gia Lai.
Nếu nhiệm kỳ 2 của Ủy ban sông Đồng Nai này vẫn tốn tiền, bất lực, không đồng thuận…thì cần xem xét lại cả Đề án và Ủy ban tổ chức để thực hiện nó có cần thiết không. Để rồi mọi thứ liên quan sông Đồng Nai vẫn đẩy lên Thủ tướng giải quyết tranh chấp và xử lý.
4. T.P Hồ Chí Minh-ngày 16/12/2012 tại Khu du lịch Bình Quới 2, Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) tổ chức Hội thảo thường niên năm 2012 có chuyên đề đặc biệt “Lưu vực sông Đồng Nai – Tác động của dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A”.
Mở đầu, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn (thay mặt Nhóm trình bày phản biện):
“Mạng lưới Sông ngòi Việt Nam (gọi tắt là VRN) được thành lập từ cuối năm 2005 là một diễn đàn của các tổ chức phi chính phủ, nhà nghiên cứu, học giả, cán bộ công tác trong một số cơ quan nhà nước, cộng đồng địa phương và những người có cùng mối quan tâm đến việc bảo vệ sông ngòi và phát triển bền vững ở Việt Nam. VRN hoạt động nhằm bảo vệ hệ sinh thái sông và các lưu vực sông nhằm duy trì sự đa dạng sinh học cũng như nguồn sống cho các cộng đồng ở các lưu vực sông thông qua các hoạt động chia sẻ thông tin; nghiên cứu về các tác động xã hội và môi trường của các dự án xây dựng đập và các dự án phát triển khác có liên quan đến sông ngòi, tài nguyên nước ở Việt Nam và trong khu vực, đồng thời thực hiện các hoạt động vận động chính sách liên quan tới lĩnh vực này. Một trong những mục tiêu trọng tâm của VRN là“thực hiện vai trò giám sát, phản biện độc lập và đóng góp chính sách liên quan đến tài nguyên nước dựa vào hoạt động thực tiễn”.
Sông Đồng Nai là một trong lưu vực sông lớn của Việt Nam. Nơi đây có một vị trí vô cùng quan trọng đối với đời sống hàng chục triệu người dân cũng như đối với sự phát triển kinh tế – xã hội bền vững của những địa phương trong và lân cận lưu vực. Việc khai thác một cách ồ ạt hàng chục nhà máy thủy điện trên dòng chính và dòng nhánh sông Đồng Nai đã và đang gây nên những tác động mạnh mẽ tới môi trường sinh thái dòng sông và trở thành tâm điểm chú ý của công chúng cả nước. Gần đây, Công ty Cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai đã thuê các đơn vị tư vấn tiến hành đánh giá tác động môi trường và chuẩn bị cho việc xây dựng 2 nhà máy thủy điện lớn trên dòng chính sông Đồng Nai, là thủy điện Đồng Nai 6 và 6A (thủy điện ĐN6 & 6A) với tổng công suất lên đến 240 MW. Hai nhà máy thủy điện này làm ngập một diện tích rừng rất lớn, trong đó đặc biệt chiếm dụng trên 170 ha rừng thuộc Vườn quốc gia Cát Tiên.
VRN với đội ngũ chuyên gia có chuyên môn sâu về tài nguyên nước, đa dạng sinh học, thủy điện, sinh thái nhân văn, văn hóa và xã hội học đã tham gia vào công tác phản biện việc xây dựng thủy điện ĐN6 & 6A từ khi Báo cáo Đánh giá Tác động môi trường (ĐTM) đầu tiên của dự án ĐN6 & 6A được thực hiện năm 2011. VRN đã tiến hành phân tích báo cáo ĐTM lần một, tổ chức nghiên cứu thực địa và cùng phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức hội thảo với các bên liên quan và chủ đầu tư tại Vườn Quốc gia Cát Tiên tháng 8 năm 2011. VRN đã nêu ra những vấn đề liên quan đến phát triển không bền vững thủy điện trên lưu vực sông Đồng Nai trong đó có việc xâm hại đến Vườn Quốc gia Cát tiên của thủy điện ĐN6 & 6A nếu được xây dựng. VRN đã chỉ ra những sai sót và tắc trách trong Báo cáo ĐTM lần 1 của 2 dự án thủy điện ĐN6 & 6A và gửi kiến nghị tới Quốc hội, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công thương và chủ đầu tư (xem phụ lục 1,2). Với những phát hiện của VRN và các bên liên quan khác, các cơ quan quản lý nhà nước đã yêu cầu Chủ đầu tư dự án – Công ty cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai phải tiến hành lập lại các Báo cáo ĐTM cho thủy điện ĐN 6&6A. Mới đây các báo cáo ĐTM này đã được hoàn thiện và đang chờ thẩm định bởi Hội đồng thẩm định thành lập bởi Bộ Tài nguyên và Môi trường. Các chuyên gia VRN đã nghiên cứu một cách thận trọng 2 báo cáo này và nhận thấy báo cáo ĐTM mới (2012) cho 2 dự án thủy điện ĐN 6&6A còn có rất nhiều điểm nghi ngại cần phải được làm rõ. “
VRN hy vọng: ” Chúng tôi tin tưởng rằng những ý kiến xác đáng, khách quan và có thiện chí của các nhà khoa học và các tổ chức độc lập như VRN sẽ được Hội đồng thẩm định và các cơ quan liên quan lắng nghe và cân nhắc sử dụng để đưa ra những quyết định sáng suốt, công tâm.”
Sau nhiều báo cáo khoa học và thảo luận sôi nổi, VRN đã ra Thông cáo báo chí ngay tại Hội thảo sau khi được thống nhất gổm 6 kiến nghị:
” 6.1 Xem xét lại tính pháp lý của hai dự án.
…
6.6 Và tốt nhất nên dừng 2 dự án thủy điện ĐN6 và ĐN 6A.”
5. Hà Nội-ngày 28/11/2012, Hội đồng thẩm định báo cáo ĐTM của các dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A đã có cuộc họp kỹ thuật. Đây là phiên họp đầu tiên của Hội đồng thẩm định, những cuộc họp kỹ thuật như thế này thường được tổ chức trong quá trình thẩm định báo cáo ĐTM đối với các dự án phức tạp hoặc được dư luận xã hội quan tâm.
Hội đồng thẩm định ĐTM dự án thủy điện 6 & 6A hiện nay do Bộ Tài nguyên và Môi trường quyết định (số 1344, ngày 21/8/2012) dựa trên Nghị định 25/2008/NĐ-CP của Chính phủ về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Bộ TN&MT và căn cứ Nghị định 29/2011/NĐ-CP của Chính phủ quy định đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường.
Hội đồng thẩm định gồm 16 người, trong đó có 11 chuyên gia khoa học, do PGS.TS Bùi Cách Tuyến, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường làm chủ tịch. Đây là Hội đồng thẩm định độc lập, theo qui định của pháp luật. Theo qui chế, tỷ lệ chuyên gia tại các Hội đồng thẩm định tối tiểu từ 50% trở lên. Đối với 2 dự án này, do tính đặc thù, tỷ lệ các chuyên gia chiếm 80%, trong đó các Ủy viên phản biện là TS Phạm Khang, Tổng thư ký Hội Đánh giá tác động Môi trường Việt Nam, PGS.TS Vũ Văn Tuấn, chuyên gia Thủy văn – Môi trường. Hội đồng có đại diện được cử từ các Bộ, ngành, địa phương có đất nằm trong dự án như Lâm Đồng, Bình Phước và Đắc Nông. Cũng theo luật qui định, các địa phương hạ lưu chịu ảnh hưởng có thể lấy ý kiến bằng văn bản nếu thấy cần thiết.
Sát ngày họp, Hội đồng thẩm định bổ sung TS Đào Trọng Tứ, chuyên gia cố vấn cao cấp Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN), làm thành viên và đại diện tỉnh Đồng Nai. Đồng thời thư ký Hội đồng Nguyễn Vũ Trung- Phó trưởng Phòng Đánh giá môi trường tổng hợp, Cục Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường (Tổng cục Môi trường, Bộ TN-MT), đã được lọai ra khỏi danh sách thành viên hội đồng thẩm định do có những phát biểu rất cá nhân, lộ liễu ý đồ xấu.
Tại phiên họp, sau khi nghe Chủ dự án trình bày tóm tắt nội dung Báo cáo ĐTM, các thành viên Hội đồng đã đặt câu hỏi về các vấn đề môi trường của 02 dự án, đồng thời cũng đã có nhận xét ban đầu về những tồn tại cơ bản của nội dung Báo cáo ĐTM; Chủ dự án cùng các cơ quan tư vấn cũng đã có những giải trình để làm rõ các vấn đề mà các thành viên Hội đồng thẩm định quan tâm, có ý kiến đối với các dự án này.
Theo Báo Người Lao Động ( 12/12/2012): Thứ trưởng Bộ Tài nguyên – Môi trường Bùi Cách Tuyến cho biết sau phiên họp kỹ thuật hỗ trợ thẩm định báo cáo tác động môi trường của 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, chủ đầu tư là Tập đoàn Đức Long Gia Lai vẫn chưa gửi lại bản đánh giá tác động môi trường. “Sau khi nhận được bản thẩm định đánh giá tác động môi trường đã sửa lại của chủ đầu tư, Bộ Tài nguyên – Môi trường sẽ có những động thái tiếp theo, còn hiện nay vẫn chưa thể đưa ra quyết định chính thức về việc này” – ông Tuyến nói.
Như vậy, ĐTM của 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A lại tiếp tục được sửa chữa, hòan thiện lần thứ 4. Có nghĩa là ĐTM nếu cứ được sửa chữa theo các góp ý và hướng dẫn của Hội đồng thẩm định thì chắc chắn phải được thông qua, điều đó đồng nghĩa 2 DA này sẽ triển khai vì ĐTM đã hòan thiện theo hướng đúng quy định của luật pháp và không ảnh hưởng xấu tới môi trường nói chung cũng như VQG Cát Tiên nói riêng.
Đáng lưu ý sau cuộc họp kỹ thuật, thành viên Hội đồng T.S Lê Đức Chương, Vụ trưởng Vụ Khoa học – Công nghệ và Môi trường Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch, đã “trân trọng đề nghị hội đồng thông qua 2 dự án này để sớm được triển khai” dù tiến sĩ này còn chưa biết 2 dự án đó nằm ở đâu và cũng không có 2 báo cáo ĐTM để nhìn sơ trước khi thay mặt Bộ VH-TT-DL đưa ra ý kiến.
Việc phát ngôn bừa bãi này đã gây dư luận báo chí và lãnh đạo tỉnh Đồng Nai rất bất bình, sau đó trả lời báo NLĐ về ý kiến trên của T.S Chương, ông Phan Đình Tân, người phát ngôn Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã đính chính: ” Ông Lê Đức Chương không phải là người phát ngôn của Bộ VH-TT-DL nên đó chỉ là ý kiến cá nhân.”
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Đặng Thị Bích Liên cho biết đã giao Vụ Khoa học – Công nghệ và Môi trường, Cục Di sản văn hóa tham mưu về 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A để Bộ có ý kiến chính thức.
“Ngày 22-11, Bộ đã có văn bản gửi Bộ Tài nguyên – Môi trường nêu rõ 3 nội dung, trong đó khẳng định 2 dự án này có ảnh hưởng trực tiếp đến di tích quốc gia đặc biệt và chịu sự điều chỉnh bởi Luật Di sản văn hóa. Hai dự án này phải được xem lại cả vấn đề quy hoạch và mức độ ảnh hưởng.
Tuy nhiên, phía chủ đầu tư và Bộ Tài nguyên – Môi trường không gửi cho Bộ VH-TT-DL báo cáo ĐTM, vì thế chúng tôi chỉ xem xét ở mức độ quy hoạch. Hai dự án đã “ăn” vào vùng đệm di tích quốc gia đặc biệt là danh lam thắng cảnh VQG Cát Tiên nên phải bảo vệ theo Luật Di sản Văn hóa. Đây là vấn đề rất lớn, thế giới họ còn công nhận không lẽ Việt Nam lại bước qua”.
Như vậy, việc mời và cử thành viên ngồi Hội đồng thẩm định ĐTM đã rất cẩu thả, Một báo cáo ĐTM đã gần ngàn trang A4+ hàng chục bản vẽ lớn mà không gửi trước thì thành viên Hội đồng xem xét, nghiên cứu, góp ý thẩm định căn cứ vào cái gì đây? Mọi người sẽ có quyền nghi ngờ chất lượng kết quả thẩm định của Hội đồng.
6. Hà Nội- ngày 08/11/2012 tại KS Melia, Công ty cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai (DLG) tổ chức họp báo công bố thông tin về dự án Thủy điện Đồng Nai 6 (ĐN6) và Đồng Nai 6A (ĐN 6A).
Theo ông Bùi Pháp, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Đức Long Gia Lai, thì chủ đầu tư đã tính toán kỹ, với quan điểm đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu, hai dự án này đã giảm tối đa những tác động ảnh hưởng đến Vườn quốc gia Cát Tiên và môi trường xung quanh.
Sau đó, làm việc với Tổng Biên tập Báo Tiền Phong chiều 12/11/2012 tại trụ sở Báo Tiền Phong ở Hà Nội, ông Bùi Pháp, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Cty Cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai, nói: “Nếu ở phần thẩm định, các nhà khoa học trong hội đồng thẩm định ở Bộ Tài nguyên&Môi trường khẳng định các tổn hại về môi trường là không thể thay thế được, và nếu Bộ TN&MT chủ trì cùng với các bộ trình Chính phủ đề nghị dừng, và Chính phủ quyết dừng. Chắc chắn chúng tôi không đòi hỏi gì. Coi đây là một tai nạn lớn của doanh nghiệp”.