784. TRUNG QUỐC VỚI CÁC MỐI ĐE DỌA AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG

THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM

TRUNG QUỐC VỚI CÁC MỐI ĐE DỌA AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG

Tài liệu tham khảo đặc biệt

Thứ bảy, ngày 3/3/2012

TTXVN (Bắc Kinh 27/2

Tờ “Thời háo Hoàn cầu” gần đây đăng bài viết “Quân giải phóng Trung Quốc cần tính toán thành lập bộ đội đặc nhiệm bảo vệ công dân ở nước ngoài” của hai tác giả là Dư Tiêu Phong, Phó chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu an ninh phi truyền thống và hòa bình phát triển, trường Đại học Chiết Giang và Cam Quân Tiên, Giảng viên Viện nghiên cứu quốc tế, trường Đại học “Chiết Giang Trung Quốc, trong đó cho rằng những năm gần đây, các doanh nghiệp Trung Quốc “đi ra ngoài”, lưu học sinh đi du học công dân đi du lịch, các cơ quan lập văn phòng thường trú tại nước ngoài và trao đổi hàng hoá với nước ngoài ngày càng nhiều. Tuy nhiên, công dân và pháp nhân Trung Quốc trong các hoạt động làm ăn, học tập du lịch ở nước ngoài ngày càng gặp nhiều rủi ro mang tính phi thương mại, như gặp phải chiến tranh hỗn loạn, tấn công khủng bố, hàng hoá bị giam giữ, tài sản bị tịch thu, cửa hiệu bị tranh cướp và phá huỷ, công dân bị bắt cóc tống tiền, bị xâm hại bất ngờ bởi tội phạm hình sự và những thảm hoạ thiên tai khác. Điều này cho thấy vấn đề an ninh phi truyền thống đang từng bước trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đến sự sinh tồn và phát triển của công dân và pháp nhân Trung Quốc ở nước ngoài, đồng thời cũng cho thấy Trung Quốc cần coi trọng hơn nữa tới các biện pháp đối phó với các mối đe doạ an ninh phi truyền thống mới.

Gần đây, nhiều công dân Trung Quốc liên tiếp bị bắt cóc tại Xuđăng, Ai Cập, thu hút sự chú ý rộng rãi của dư luận. Hiện tượng này có liên quan đến mối đe dọa an ninh phi truyền thống – “an ninh thân thể”, trong đó có các đặc trưng chung là: phi quân sự, xuyên quốc gia, mối đe doạ phổ biến và mang tính không xác định, thường đòi hỏi nhiều quốc gia cùng nhau hợp tác giải quyết.

Tôn chỉ của ngoại giao Trung Quốc là “lấy dân làm gốc, ngoại giao vì dân. Trong những thời điểm khủng hoảng quan trọng, hành động sơ tán kiều dân của Chính phủ Trung Quốc đều rất thành công. Nhưng Trung Quốc có một vấn đề lớn cần giải đáp khi thực hiện bước ra thế giới, đó là mâu thuẫn ngày càng nổi cộm giữa nhu cầu an ninh của công dân ở nước ngoài không ngừng tăng lên với sự thiếu hụt tương đối về tài nguyên bảo hộ lãnh sự của Chính phủ. Nhìn chung bảo hộ lãnh sự của Trung Quốc đối với công dân ở nước ngoài đang thiếu trầm trọng về nhân viên, bộ máy và tài chính. Vì vậy, Trung Quốc cần phải học tập các nước khác về phương pháp bảo vệ công dân và pháp nhân ở nước ngoài một cách hiệu quả, như Lãnh sự quán Anh thường trú ở nước ngoài bố trí chuyên biệt “nhân viên điều hòa rủi ro an ninh”; Mỹ mở các lãnh sự quán tại mỗi thành phố của nước có thiết lập quan hệ ngoại giao, đồng thời vạch rõ khu vực hành chính nghiệp vụ lãnh sự trong phạm vi riêng để dành cho bảo hộ lãnh sự; Cục lãnh sự Bộ Ngoại giao Nhật Bản thành lập “Phòng an ninh quốc dân ở nước ngoài” chuyên phụ trách bảo hộ an ninh công dân Nhật Bản ở nước ngoài và xây dựng các chính sách, biện pháp liên quan. Rất nhiều nước còn khuyến khích các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp dịch vụ bảo hiểm tổn hại thân thể và tài sản đối với công dân và pháp nhân đang ở nước ngoài.

Như vậy, các cơ quan hữu quan của Chính phủ Trung Quốc cần tăng cường xây dựng cơ chế bảo hộ lãnh sự, nhằm cung cấp các thông tin cảnh bảo đối với công dân và pháp nhân Trung Quốc, nhằm giúp công dân Trung Quốc có được những điều kiện thuận tiện nhất về vấn đề an ninh tại các nước trên thế giới. Trang web của Bộ Ngoại giao Trung Quốc chưa có chuyên mục về “tình hình an ninh nước ngoài” và cập nhật liên tục các thông tin về an ninh lãnh sự. Các bộ ngành như Bộ Giáo dục, Bộ Thương mại, Cục Du lịch Nhà nước… cũng thông qua các hình thức khác nhau thông báo thông tin an ninh ở nước ngoài có liên quan phạm vi nghiệp vụ của mình. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng cần làm tham chiếu các kinh nghiệm quốc tế, kết hợp với tình hình trong nước của Trung Quốc, xây dựng cơ chế phản ứng nhanh về khủng hoảng ở nước ngoài. Trong tình hình hiện nay, cần làm sâu sắc hơn công tác này.

Hai chuyên gia kiến nghị Trung Quốc cần thành lập “Vụ an ninh phi truyền thống” thuộc Bộ Ngoại giao (hoặc có thể tách nghiệp vụ dịch vụ lãnh sự và nghiệp vụ bảo hộ lãnh sự, biến trung tâm bảo hộ lãnh sự thành cơ quan tương đối độc lập), với chức năng chủ yếu là ứng phó với các mối đe doạ an ninh phi truyền thống ở nước ngoài, phối hợp cùng với các bộ ngành liên quan xây dựng cơ chế đánh giá mức độ rủi ro về an ninh ở nước ngoài, nhằm cung cấp sổ tay thông tin an ninh cho công dân khi ra nước ngoài, cung cấp tư vấn an ninh qua điện thoại miễn phí và không giới hạn cho công dân Trung Quốc ở nước ngoài, đưa ra cảnh báo về các loại hiểm hoạ an ninh cho công dân một cách chính xác nhất… đồng thời thành lập “Quỹ bảo hộ lãnh sự” chuyên biệt tương ứng. Trung Quốc cũng cần kêu gọi cộng đồng quốc tế tiến tới ký các hiệp định hợp tác liên quan, như “Công ước cùng nhau phòng ngừa các sự kiện bạo lực như bắt cóc”.

Đồng thời, các tổ chức phi chính phủ, như công ty xuyên quốc gia, hiệp hội thương mại của Trung Quốc cùng với các cơ quan nghiên cứu các vấn đề quốc tế và học viện chuyên ngành cũng cần nỗ lực cung cấp các thông tin về lãnh sự ở nước ngoài. Được coi là phương diện quan trọng đôi phó với các mối đe doạ an ninh phi truyền thống, quân đội Trung Quốc cần tính toán tới khả năng thành lập bộ đội đặc biệt nhằm bảo vệ công dân ở nước ngoài, khi các biện pháp hòa bình mất hiệu lực có thể bảo vệ hữu hiệu an ninh sinh mệnh và tài sản đối với công dân và pháp nhân Trung Quốc tại nước ngoài.

Ngoài ra, còn phải nâng cao ý thức và khả năng an ninh đối với công dân Trung Quốc ở nước ngoài. Phương diện này còn tồn tại nhiều vấn đề cần tháo gỡ, như rất nhiều công dân Trung Quốc đến nước ngoài không chủ động đến lãnh sự quán của Trung Quốc làm các thủ tục và đăng ký cần thiết; thiếu ý thức an ninh và dự báo, cảnh giác với khủng hoảng; thiếu tri thức và khả năng vận dụng luật pháp bảo vệ quyền lợi bản thân; thiếu sự hỗ trợ và liên kết lẫn nhau giữa các công dân Trung Quốc; thiếu khả năng tự cứu mình và giúp đỡ lẫn nhau khi rơi vào mối nguy hiểm; thiếu tinh thần học tập văn minh của nước đó và chú trọng hình ảnh bản thân.

Các vụ việc công dân Trung Quốc bị bắt cóc tại Xuđăng và Ai Cập là “sự kiện an ninh phi truyền thống” mang tính chất chính trị, Trung Quốc tin tưởng Chính phủ sẽ phối hợp cùng Chính phủ các nước liên quan xử lý kịp thời, ổn thoả những vụ việc mang tính khủng hoảng này./.